جمعکردن نمازها
دو مسأله دیگر که تیجانی در کتابهایش بحث آنها را پیش آورده، یکی موضوع «جمع دو نماز باهم» [۴۶۴]. و دیگری موضوع «وضو» میباشد، او ادعا میکند: خلفا آنها را تغییر دادهاند!.
در حالیکه از همان ابتدای وجوب نماز یعنی از زمان خود پیامبر جنمازهای پنجگانه هریک در اوقات مشخص خود به جای آورده میشدند، خداوند در این مورد میفرماید:
﴿إِنَّ ٱلصَّلَوٰةَ كَانَتۡ عَلَى ٱلۡمُؤۡمِنِينَ كِتَٰبٗا مَّوۡقُوتٗا﴾ [النساء: ۱۰۳].
«به حقیقت نماز در اوقاتی مشخص بر مؤمنان فرض شده است».
بنابراین، نمازهای صبح، ظهر، عصر، مغرب و عشاء هریک در زمان معین خود برگزار میشدهاند، همانگونه که حضرت علی سدر نامهای که به محمد بن أبی بکر هنگامی که او را والی مصر گردانیده بود، چنین مینویسد:
«أما بعد: فصلوا بالناس الظهر حتی تغیب الشمس مثل مربض العنز، وصلوا بهم العصروالشمس بیضاء حیة في عضو من النهار حین یسار فیها فرسخان، وصلوا بهم الـمغرب حین یفطر الصائم ویدفع الحاج إلی منی، وصلوا بهم العشاء حین یتواری الشفق إلی ثلث الیل، وصلوا بهم الغداة والرجل یعرف وجه صاحبه» [۴۶۵]. «اما بعد: با مردم نماز ظهر را بگذارید، تا زمانی که سایه آفتاب به اندازه (دیوار) آغل بز برگردد و با ایشان نماز عصر را تا هنگامی که آفتاب سفید و درخشان است اقامه کنید، در باقیماندهای از روز که در آن (تا غروب) بتوان دو فرسخ راه را پیمود! و با آنان نماز مغرب را به جای آورید، هنگامی که روزهدار افطار میکند و حاجی (از عرفات) به منی وارد میشود و با آنها نماز عشاء بخوانید، هنگامی که سرخی آفتاب (از جانب مغرب) پنهان میشود تا یک سوم شب، و بالإخره با آنان نماز صبح را بخوانید، هنگامی که انسان چهره رفیق و همراه خود را ببیند».
این اوقات نمازهای پنجگانه است، اما با احترام به رأی فقهی امامیه میبینیم که برخلاف آن عمل میکنند و در تمام شبانه روز و در سفر و غیرسفر نمازها را به صورت جمع میخوانند؛ یعنی «ظهر و عصر» و «مغرب و عشاء» را باهم جمع میکنند، در حالی که جمعکردن نمازها از نظر جمهور فقها تنها در موارد ضروری رخصت داده شده است، ضرورتهایی همچون: سفر، بارش برف و باران، گِل و لای شدید، سرمایِ سخت، بیماری، استحاضه، سلس البول بودن، ترس در مورد از دستدادن جان و مال و... و در غیر این موارد به هیچ وجه جایز نیست که نماز را از وقت معین آن خارج کرد و به دلخواه خود به جای آورد.
این روشی است که خود پیامبر جو خلفای راشدین و حتی ائمه اهل البیت نیز انجام دادهاند، و در کتب شیعه همچون «لهوف» إبن طاووس و غیره آوردهاند: حسین بن علیبدر ظهر عاشورا فقط نماز ظهر را برگزار کرد، بدون اینکه نماز عصر را با آن جمع کند [۴۶۶].
لازم به یادآوری است: شیخ صدوق در ارتباط با گفتن «أشهد أن علیاً ولی الله» در اذان در کتاب «من لایحضره الفقیه» میگوید:
«تردیدی نیست که علی ولی و محبوب خداست... اما این جمله در اصل اذان وجود نداشته است، زیرا غالیانی که در میان ما شیعیان نفوذ کردهاند آن را به اذان اضافه نمودهاند» [۴۶۷].
[۴۶۴] تیجانی، در کتاب «همراه با راستگویان» فصلی را با همین عنوان آورده است. [۴۶۵] نهج البلاغة، شرح فیض الإسلام، جزء۵، کلام ۵۲. [۴۶۶] نگاه شود به وسائل الشیعة، شیخ حر عاملی، ج۳، ص۱۱۵ و ۱۱۶- مستدرک الوسائل، محدث نوری طبرسی، چاپ سنگی، ج۱، ص۱۸۹. [۴۶۷] کتاب «می لا یحضره الفقیه»- شیخ صدوق، ج۱، ص۲۹۰، حدیث شماره ۸۹۷.