یازدهم: موضع علی رضی الله عنه در حادثه‌افک
در روایت داستان إفک که منافقان ام المومنین عایشه صدیقه ل را متهم به آن تهمت ناروا کردند، آمده است که رسول‌الله ج علی س و اسامه س را خواست و با آن‌ها درباره‌ی جدا شدن از همسرش مشورت کرد، وقتی سخن به درازا کشید و پیامبر ج دچار اضطراب گردید و از طرفی وحی هم قطع شده بود، مشورت اسامه در حد آگاهی او این بود که عایشه پاک است و گفت: ای رسول خدا ج خانواده‌ی شماست و چیزی جز خیر و نیکی از او نمی‌دانیم، علی س گفت: ای رسول خدا ج خداوند بر تو عرصه را تنگ نکرده است، زن‌های دیگری غیر از او زیاد هستند، اگر از کنیزت سؤال کنی، تو را تصدیق خواهد کرد[٣٥٢]، رسول‌الله ج بریره را صدا زد و گفت: از عایشه چیزی دیدی که تو را مشکوک کند؟ بریره گفت: سوگند به آن خدایی که تو را بر حق مبعوث کرده است، هیچ عیب و ایرادی در او ندیدم جز اینکه دختری کم سن و سال است، خمیر که می‌کند می‌خوابد، بزغاله می‌آید و خمیرهایش را می‌خورد و در آن روز رسول‌الله ج برخواست و گفت: چه کسی مرا از عبدالله بن أبی بن سلول بی‌نیاز می‌کند. (یعنی جلوی او را می‌گیرد که مرا با شایعاتش اذیّت نکند)، رسول‌الله ج در حالی که روی منبر بود گفت: «سوگند به خدا که من از خانواده‌ام چیزی جز خیر سراغ ندارم».
آنچه علی گفت به این دلیل بود که می‌خواست رسول‌الله ج را از اضطراب و پریشانی و اندوهی که به خاطر آن حرف‌ها دامنگیرش شده بود، نجات دهد. رسول‌الله ج که انسانی با غیرت بود، از تهمتی که به همسرش نسبت داده بودند بسیار آشفته شده بود، با توجّه با این وضعیّت علی خواست رسول‌الله ج با جدا شدن از همسرش آرامش خود را باز‌یابد تا پس از مشخص شدن حقیقت و پاکی همسرش دوباره رجوع کند و از این نظریه استنباط می‌شود که او اخف الضررین یعنی کمترین ضرر از دو ضرر را انتخاب کرد تا ضرر خطرناک‌تر از بین برود.[٣٥٣]
امام نووی می‌گوید: علی س معتقد بود که مصلحت برای پیامبر ج همان پیشنهاد اوست، زمانی به این باور رسیده بود که آن حالت پریشانی و آشفتگی را در رسول‌الله ج مشاهده کرد، لذا تلاش کرد که او را نصیحت کند تا آرامش روانی خویش را باز‌یابد[٣٥٤] و علی س درباره‌ی عایشه چیزی نگفته بود که آن اخلاق و رفتار ام‌المؤمنین زیر سؤال رود و یا او را به چیزی ناروا متهم کند.[٣٥٥]
نظریه‌ی علی برای عایشه ل نیز بهتر بود، چون به پیامبر ج می‌گفت: اگر می‌خواهی راحت شوی و این مشکل به زودی حل شود، زنانی غیر از او بسیار هستند و اگر می‌خواهی حقیقت را کشف کنی از کنیزت بپرس و کنیز با گواهی به پاکی عایشه تو را کمک می‌کند. وانگهی بعد از همین مشورت بود که رسول‌الله ج برای مردم سخنرانی کرد و پاکی عایشه و خطرناک بودن حرف‌هایی که با آبروی پیامبر به دروغ و ظلم بازی می‌کردند را شرح داد و مشورت علی و اسامه مثبت و به صلاح ام‌المؤمنین عایشه بود و بر اموری خیر و نیکی‌هایی که پیامبر ج از خانواده‌اش سراغ داشت، بیشتر افزود.
خواننده گرامی! باید از قبول روایت باطل و بی‌اعتباری که بدگمانی علی نسبت به عایشه را در مسئله افک تأیید می‌کند، برحذر باشید، همان چیزی که برخی از نویسندگان را بر آن داشته که بگویند: عایشه ل به دلیل رأی علی در مشورت، از او خشمگین و ناراحت بود و کینه‌اش را به دل گرفت تا اینکه به دروغ در قضیه‌ی شهادت عثمان او را متهم به قتل نمود وعلیه او قیام کرد و آن شمار سرسام‌آور سپاه مسلمانان را علیه او تدارک دید.
یکی از این نویسندگان، علی ابراهیم حسن در (تاریخ اسلامی) و طه حسین در کتابش «علی و پسرانش» [٣٥٦]و غیره است. ان شاءالله به زودی از رابطه استوار و محکم بین علی و عایشه ب در جنگ جمل بحث خواهیم نمود.
داستان افک یکی از حلقه‌های زنجیره‌ی اذیّت و آزار و محنت‌هایی بود که دشمنان اسلام مرتّب رسول‌الله ج را با آن‌ها آزار می‌دادند و لطف و عنایت خداوند شامل حال پیامبر ج و مؤمنان شد و پرده از بطلان و پوچی آن تهمت ناروا برداشت، تاریخ روایت صحیح موضع‌گیری مؤمنان را در خصوص این تهمت و دروغ ثبت کرده و عملکرد آنان الگویی برای مؤمنان است که اگر در زندگیشان به چنین مواردی برخوردند، بدانند چه موضعی در پیش گیرند، آری وحی آسمانی قطع شده است، ولی درس‌ها و پندهایی برای نسل‌های مسلمان باقی مانده است تا خداوند حاکمیّت زمین و زمینیان را به بندگان مؤمن برگرداند.[٣٥٧]
در کتاب «السیرة النبویة عرض وقایع و تحلیل احداث» از پندها و عبرت‌ها آداب و احکامی‌که از حادثه افک گرفته می‌شود بحث کرده‌ام.[٣٥٨]
[٣٥٢]- بخاری ش ٤٧٥٠.
[٣٥٣]- دور المرأة السیاسی/٤٦٢.
[٣٥٤]- صحیح مسلم با شرح نووی ٥/٩٣٤.
[٣٥٥]- دور المرأة السیاسی. اسماء محمد زیاده /٤٦٢
[٣٥٦]- خلافة علی بن ابی طالب، عبدالحمید‘ ص ٥٤.
[٣٥٧]- السیرة النبویة فی ضوء مصادر الاصلیة/٤٤٠.
[٣٥٨]- این کتاب در سایت "کتابخانه عقیده" www.aqeedeh.com در دسترس می‌باشد. لازم به ذکر است که برای آگاهی بیشتر از زندگانی و فضایل عایشه ل به کتاب «زندگانی مادر مومنان بانو عایشه ل» نوشته: سید سلیمان ندوی و کتاب «بگذارید از مادرم عایشه صدّیقه ل بگویم» نوشته: ایوب گنجی مراجعه شود و هر دو کتاب در سایت "کتابخانه عقیده" قابل دریافت می‌باشد.