علی بن ابی طالب رضی الله عنه - بررسی و تحلیل زندگانی خلیفه چهارم

سوّم: دعای علی رضی الله عنه برای نیل به شهادت زود هنگام

علی س با معاویه س آتش‌بس نمود و چنین بنظر می‌رسد که این آتش‌بس مدّت چندانی استمرار نیافته، چون، معاویه در سالی که حضرت علی شهید شد، بسر بن ابی ارطأه را به حجاز فرستاد[٤٢٣٤]و چون حضرت علی نتوانست به دلخواه خود سپاهش را آماده نماید و نیز سستی و درماندگی آن‌ها را ملاحظه کرد، از زندگی بیزار شد و از خدا درخواست مرگ نمود، و در مقام دعا از خداوند متعال می‌خواست که مرگش را زودتر بیاورد، از جمله، از وی روایت شده که یک روز در خطبه‌ای گفت: خدایا من از آن‌ها خسته شدم، و آن‌ها هم از من خسته‌ شده‏اند، آن‌ها را دلزده کرده‌ام و آن‌ها هم مرا دلزده کرده‏اند خدایا مرا از آن‌ها راحت کن و آن‌ها هم از من راحت کن! پس چه چیزی بدبخت‌ترین شما از این منع می‌کند که آن را با خون رنگین سازد، سپس دستش را بروری ریش خود گذاشت[٤٢٣٥].

علی س در روزهای آخر عمر بسیار بر این دعا پافشاری می‌کرد. جندب می‌گوید: جمعیت در اطراف علی س ازدحام کردند، تا جایی که پایش را زیر پا بردند، آنگاه گفت: من آن‌ها را دلزده کرده‌ام و آن‌ها هم مرا دلزده کرده‏اند، من آن‌ها را مغبوض داشته‌ام و آن‌ها هم مرا مغبوض داشته‏اند. پس من را از آن‌ها راحت کن و آن‌ها را از من راحت کن![٤٢٣٦]

در روایتی دیگر از ابوصالح آمده است: علی را دیدم که قرآن را روی سرش قرار داده بود تا جایی که صدای ورق‌های آن می‌آمد. آنگاه گفت: خدایا چیزی را که در آن (مصحف) است از آنان درخواست کردم، امّا آنان مرا منع کردند. خدایا من آن‌ها را دلزده و ملول کردم و آن‌ها هم مرا دلزده و ملول کردند، آن‌ها را مغبوض داشتم و آن‌ها هم مرا مغبوض داشتند، مرا به غیر اخلاق و سلوکم وادار کردند، پس کسی بدتر از من به آن‌ها بده و افرادی بهتر از آنان به من بده! و قلوب‌ آنان را چنین مطیع ساز که نمک در آب حل می‌شود.[٤٢٣٧]

در روایتی: تقریباً بیش از سه روز طول نکشید که شهید شد. رحمت خدا بر او باد.[٤٢٣٨]

حسن بن علی ب گفته است: علی س به من گفت: امشب پیامبر  ج به خوابم آمد گفتم: ای رسول خدا می‌بینی که از امّت تو چقدر لجاجت و انحراف دیده‌ام؟! پیامبر  ج فرمود: بر علیه آنان دعا کن! گفتم: خدایا کسی بدتر از من را به آن‌ها بده، و افرادی بهتر از آنان را به من بده! حسن گوید: آنگاه بیرون آمد و آن مرد ضربه‌ای به او وارد ساخت.[٤٢٣٩]

[٤٢٣٤]- تاریخ صغیر بخاری (١/٤١) خلافت علی بن ابی طالب، عبدالحمید، ص ٤٣١.

[٤٢٣٥]- مصنف عبدالرزاق (١٠/١٥٤) با سند صحیح طبقات (٣/٤) با سند صحیح.

[٤٢٣٦]- الاحاد و المثانی ابن ابی عاصم (١/٣٧) با سند حسن، خلافت علی، ص ٤٣٢.

[٤٢٣٧]- سیر العلام النبلاء (٣/١٤٤).

[٤٢٣٨]- المحسن ص ٩٩، ابی عرب، خلافت علی، عبدالحمید، ص ٤٣٢.

[٤٢٣٩]- تاریخ ذهبی، عهد خلفای راشدین، ص ٦٤٩.