علی بن ابی طالب رضی الله عنه - بررسی و تحلیل زندگانی خلیفه چهارم

ششم: ولایت جزیره

در ایام حکومت عثمان س جزیره‌ یکی از ولایت‌های تابع شام بود و بعد از شهادت عثمان س شام در دست معاویه س و عراق در دست علی س بود، از این رو جزیره با توجه به موقعیت جغرافیایی که داشت و یک طرف آن به عراق و طرف دیگرش به شام متصل بود، همواره محل کشمکش دو گروه بود،[١٦٤٤] و از سویی دیگر تسلط بر آن برای هر دو گروه اسان بود، لذا جنگ‌های زیادی بین لشکریان معاویه و لشکریان علی در جزیره در گرفت و هر گروه می‌کوشید بر جزیره مسلط شود و چنین به نظر می‌آید که علی س توانست برای مدت زمانی بر آن چیره شود[١٦٤٥] و در این مدت ایشان (اشتر) را به عنوان فرماندار جزیره مقرر کرد، او یکی از معروفترین فرمانداران علی در جزیره‌ است،[١٦٤٦] علی چند بار او را به عنوان فرماندار جزیره منصوب نمود و او توانست امور جزیره را سامّان دهد، سپس علی س در سال (سی و هشت هجری) به ناچار اشتر را به عنوان فرماندار به مصر فرستاد، با رفتن اشتر بار دیگر نابسامانی به جزیره برگشت و معاویه برای سیطره بر آن به پا خاست و جنگ‌هایی در جزیره در گرفت[١٦٤٧] معاویه توانست در اواخر سال (سی و نُه) تا حدودی بر جزیره مسلط شود،[١٦٤٨] و جزیره پناهگاهی برای بعضی از کسانی بود که از جنگ در بین علی و معاویه کناره گیری کرده بودند،[١٦٤٩] و شاید چون جزیره در میان قلمرو دو طرف قرار داشت، آن‌ها آن را برای سکونت برگزیده بودند. اسامی ‌بعضی از کسانی که ‌از سوی علی س به عنوان فرماندار جزیره تعیین شده‌اند ذکر شده است، از آن جمله ‌یکی شبیب[١٦٥٠] بن عامر و کمیل بن زیاد بود، این دو در مقابله با لشکریان شام که به جزیره حمله می‌کردند نقش به سزایی داشتند، چراکه این‌ها توانستند از طرف جزیره به شام حمله کنند.[١٦٥١]

[١٦٤٤]- معجم البلدان ٢/١٣٥

[١٦٤٥]- الاخبار الطوال دینوری ص ١٥٤، الولایه علی البلدان ٢/٨

[١٦٤٦]- تاریخ خلیفه بن خیاط ص ٢٠٠

[١٦٤٧]- تاریخ طبری ٦/٥٤

[١٦٤٨]- الفتوح ابن اعثم کوفی ٤/٤٥، الکامل ٣/٣٧٩

[١٦٤٩]- الکامل ٣/٣٨٠

[١٦٥٠]- الولایة علی البلدان ٢/٩

[١٦٥١]- الفتوح ابن اعثم کوفی ٤/٥٠- ٥٢ تاریخ طبری ٦/١٩