گواهی دیگران
بعضی از بیگانگان هم به برتری این آیین اسلامی بزرگ گواهی داده و به نتایج و آثار درونی و حیاتی آن اشاره کردهاند. از جملۀ این افراد، استاد ایتالیایی خانم «والگیری» در کتابی که به نام «دفاع از اسلام» ترجمه شده است، راجع به حج میگوید:
«بر هر مسلمانی واجب است که در صورت دارا بودن شرایطی، حداقل یکبار درطول زندگی خود به حج برود. ویژگی و طبیعت و آثار عمیق و اسرارآمیز این آیین چنان است که عقل آدمی از درک و تشریح آن، جز در حدی بسیار اندک، ناتوان است. با این حال همان اندازه برداشت و درکی هم که از آثار مزبور امکانپذیر میباشد، به سادگی و راحتی از حکمت کاملی پرده برمیدارد. کسی نمیتواند منکر فوایدی باشد که اسلام از اجتماع سالیانۀ مسلمانان در مکان واحدی که از نقاط مختلف جهان به سوی آن میشتابند، به دست میآورد. عرب، ایرانی، افغان، هندی، اهالی شبه جزیرۀ ملایو، مراکشی، سودانی و دیگران، همگی برای طلب آمرزش از خداوند رحمان و رحیم به طرف کعبه روی میآورند و هنگامی که در چنین مکانی برای چنان هدفی به همدیگر برمیخورند، روابط نوینی از محبت و برادری ایجاد میکنند.
حداقل یکبار در زندگی مسلمانان، همۀ امتیازات میان فقیر و ثروتمند، گدا و زمامدار به طور کامل باطل میشوند و این به خاطر آنست که هر شخص حجگزار در حین انجام این فریضۀ مقدس، لباس سادهای میپوشد و نشانههای شخصی خود را ترک مینماید و فقط یک شعار (الله اکبر) برای خود انتخاب میکند، نه شعاری دیگر.
آیینهایی که انجامشان بر حاجیان مقرر گردیده، از قبیل طواف خانۀ خدا (کعبه) در وجود آنها، خاطرات پیامبران و پدران ارجمندی را که طی قرنهای گذشته در همین سرزمینها زندگی کردهاند، بیدار میسازند و اعمال ابراهیم، بنیانگذار دین خالص و کارهای فرزندش اسماعیل و همسرش هاجر را از نو زنده میکنند و در برابر فرد حجگزار، انگیزه و شوق پیروی از احساسات و تسلیم آنان در برابر خواست خدا را نیرو میبخشند».