عیانات - نقدی بر کتاب تیجانی آنگاه هدایت شدم

رسول خداصو اجازه معافیت به منافقین در تبوک:

یا در جریان «تبوک» نیز به خاطر بعضى از تصرّفاتش مورد سرزش خداوند قرار مى‏گیرد؛ چنانکه آورده‏اند:

«پیامبر صتمام یارانش را براى آمادگى جنگ - عموماً - بسیج مى‏کند تا با رومیان متجاوز تبوک بجنگند.. در این هنگام، پیامبر صبه بعضى از افراد - از جمله منافقین دورو و ریاکار - که بهانه‏هایى براى نیامدن به جنگ ارائه مى‏دادند، اجازه معافیت از جنگ داد، و تحت تأثیر سخنان آنان قرار گرفت، قبل از آن که بداند کدام‏یک راست مى‏گوید و کدام‏یک دروغ [۷۳۴].

به همین جهت خداوند او را به خاطر این کارش سرزنش مى‏کند و به او گوشزد مى‏نماید که نباید به هرکس اجازه معافیت مى‏دادى، بلکه بایستى اجازه نمى‏دادى تا دروغگو از راستگو شناخته شود؛ منافقین - همیشه همین طور بوده - براى کارهایى همچون نماز و زکات و انفاق و... حاضرند که شرکت کنند، هرچند طبق آیه قرآن: «نماز را به‏پا مى‏دارند، در حالیکه تنبل و بى‏میل هستند و زکات را مى‏پردازند، در حالیکه اکراه دارند»، ولى هرگز به جهاد در راه خدا نمى‏روند! زیرا این بار - به قول خودشان - بحث‏ [۷۳۵]مرگ و زندگى در میان است و چطور خود را براى کسى به کشتن دهند که بدو ایمان ندارند؟! و لذا پیامبر صچه اجازه مى‏داد و چه نمى‏داد، آنها از جنگ - به هر نحوى‏ [۷۳۶]که شده - خوددارى مى‏کردند یا اگر شده، حتّى در وسط راه برمى‏گشتند که این کار راه هم کردند! و در واقع پیامبرصبا این کار، به منافقین کمک کرد تا همچنان، [۷۳۷]دروغگویى و ریاکارى‏شان پنهان بماند و این بود که خداوند او را چنین توبیخ کرد:

﴿عَفَا ٱللَّهُ عَنكَ لِمَ أَذِنتَ لَهُمۡ حَتَّىٰ يَتَبَيَّنَ لَكَ ٱلَّذِينَ صَدَقُواْ وَتَعۡلَمَ ٱلۡكَٰذِبِينَ ٤٣﴾[التوبة: ٤٣].

«خداوند تو را ببخشاید! چرا قبل از آن که راستگویان برایت آشکار شوند و دروغگویان (منافق) را بشناسى، به ایشان اجازه (نیامدن به جنگ را) دادى؟».

در آن بین گروهى از مسلمانان نیز - بدون اینکه عذرى داشته باشند - از رفتن به جنگ خوددارى کردند که قرآن آنها را سه نفر اعلام مى‏کند که هم پیامبر صو هم آن سه نفر -که تخلّف کرده بودند - توبه مى‏کنند و خداوند نیز توبه‏شان را مى‏پذیرد:

﴿لَّقَد تَّابَ ٱللَّهُ عَلَى ٱلنَّبِيِّ ... ١١٧ وَعَلَى ٱلثَّلَٰثَةِ ٱلَّذِينَ خُلِّفُواْ ... إِنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلتَّوَّابُ ٱلرَّحِيمُ ١١٨﴾.

«خداوند توبه پیامبر را پذیرفت... و توبه آن سه نفرى که از جنگ تخلّف کردند، نیز پذیرفت... سپس خداوند توبه همگى‏شان را پذیرفت و بخشید؛ زیرا خداوند همان توبه‏پذیر مهربان است».

* * *

[۷۳۴] قرآن آن لحظه را، به «ساعة العسرة» یاد مى‏کند؛ زیرا سفر، بسیار دور و دراز و در گرماى شدید تابستان بود و بایستى براى پیمودن راه، از صحراى خشک و بى‏آب حرکت کنند و زمان برداشت محصولات کشاورزى نیز بود! و از همه مهمتر با دشمنى بسیار قوى و نیرومند که مسلمانان در جنگ «مؤته» بر آنها دست نیافتند، رو به رو مى‏شدند! و لذا در این موقع، منافقان براى نیامدن به این جنگ سخت، عذرها تراشیدند؛ مثلاً بعضى از آنان گفتند: اى رسول خدا! به ما اجازه بده تا در مدینه بمانیم و ما را به فتنه مینداز! کسان ما مى‏دانند که هیچ کس به اندازه ما دلباخته زنان نیست و مى‏ترسیم بیاییم و در آنجا زنان سفیدروى رومى را ببینیم و اختیار خود را از دست بدهیم!» که این آیه نازل گشت: ﴿وَمِنۡهُم مَّن يَقُولُ ٱئۡذَن لِّي وَلَا تَفۡتِنِّيٓۚ أَلَا فِي ٱلۡفِتۡنَةِ سَقَطُواْۗ وَإِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِيطَةُۢ بِٱلۡكَٰفِرِينَ ٤٩﴾[التوبة: ۴۹]. «بعضى از منافقان مى‏گویند: به ما اجازه بده (تا در جنگ با رومیان شرکت نکنیم) و ما را دچار فتنه و فساد (زیبارویان رومى) مساز! هان! ایشان هم‏اینک به خودِ فتنه و فساد افتاده‏اند و به راستى آتش دوزخ کافران را فرامى‏گیرد». و زمانى که «جیش العسرة؛ سپاه سختى» به حرکت افتاد، منافقان جمع شدند و مسلمانان را مسخره مى‏کردند و مى‏خندیدند و به مردم مى‏گفتند: «در این گرماى سخت حرکت نکنید و به جنگ نروید!».. که این آیه نازل گشت: ﴿فَرِحَ ٱلۡمُخَلَّفُونَ بِمَقۡعَدِهِمۡ خِلَٰفَ رَسُولِ ٱللَّهِ وَكَرِهُوٓاْ أَن يُجَٰهِدُواْ بِأَمۡوَٰلِهِمۡ وَأَنفُسِهِمۡ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَقَالُواْ لَا تَنفِرُواْ فِي ٱلۡحَرِّۗ قُلۡ نَارُ جَهَنَّمَ أَشَدُّ حَرّٗاۚ لَّوۡ كَانُواْ يَفۡقَهُونَ ٨١ فَلۡيَضۡحَكُواْ قَلِيلٗا وَلۡيَبۡكُواْ كَثِيرٗا جَزَآءَۢ بِمَا كَانُواْ يَكۡسِبُونَ ٨٢﴾[التوبة: ۸۱-۸۲]. «منافقان خانه‏نشین از اینکه (پیامبر را گول زده و) از رسول خدا واپس کشیده‏اند، شادمانند و نخواستند با مال و جان خود در راه خدا جهاد کنند، و مى‏گفتند: در گرماى سوزان (به طرف تبوک) حرکت نکنید! (اى پیامبر!) بگو: اگر مى‏دانستید، آتش جهنم بسیار گرمتر و سوزانتر است! پس باید کم بخندند و بسیار گریه کنند! این جزاى کارهایى است که مى‏کنند». [۷۳۵] ﴿وَلَا يَأۡتُونَ ٱلصَّلَوٰةَ إِلَّا وَهُمۡ كُسَالَىٰ وَلَا يُنفِقُونَ إِلَّا وَهُمۡ كَٰرِهُونَ﴾[التوبة: ۵۴]. [۷۳۶] خداوند در موردشان مى‏فرماید: ﴿وَلَوۡ أَنَّا كَتَبۡنَا عَلَيۡهِمۡ أَنِ ٱقۡتُلُوٓاْ أَنفُسَكُمۡ أَوِ ٱخۡرُجُواْ مِن دِيَٰرِكُم مَّا فَعَلُوهُ﴾[النساء: ۶۶]. «و اگر ما بر آنان واجب کنیم که خودشان را (در راه خدا در معرض تلف قرار داده و با رفتن به جهاد) به کشتن دهید، و یا اینکه (حدّ اقل) از سرزمین (و خانه و کاشانه) خود (براى جنگ) بیرون بروید، این کار را انجام نمى‏دهند!». [۷۳۷] در این مورد، سوره آل‏عمران و توبه مطالعه شود.