شخص بیمار چگونه نماز میخواند؟
(۱) واجب است که بیمار نمازش را ایستاده بخواند، اگر چه خمشده یا با تکیه بر دیوار یا عصایی باشد، باید ایستاده نمازش را برگزار نماید.
(۲) اگر نمیتوانست ایستاده نماز را برگزار نماید، پس جایز است که نشسته نمازش را بخواند، و بهتر این است که به جای قیام و رکوع به صورت چهارزانو بنشیند.
(۳) و اگر نمیتوانست نشسته نمازش را بخواند، پس رو به قبله دراز میکشد و نمازش را میخواند، و بهتر این است که روی پهلوی راست دراز بکشد؛ و در صورتی که نتوانست رو به قبله دراز بکشد، پس هرطور که توان داشته باشد نمازش را میخواند و اعادهی آن نیز بر او واجب نمیباشد.
(۴) در صورتی که نتواند روی پهلو نماز بخواند، پس به پشت خوابیده و پاهایش رو به قبله میکند و نماز را برگزار مینماید، و بهتر این است که کمی سرش را بلند کند تا رو به قبله باشد، و اگر نتوانست پاهایش را رو به قبله نماید، پس هر طور که در توان داشته باشد، نمازش را برگزار مینماید و اعادهی آن نیز لازم نمیباشد.
(۵) رکوع و سجدهی نماز بر شخص بیمار واجب است، اما اگر نتوانست، پس باید به قصد رکوع یا سجده سرش را تکان دهد و برای سجده سرش را پایینتر قرار میدهد، و در صورتی که توانست رکوع را ببرد، اما برای سجده مشکل داشت، پس رکوع را برده و برای سجده سرش را تکان میدهد، و اگر سجده را میتوانست اما برای رکوع مشکل داشت، پس برای رکوع سرش را تکان داده و سجده را به طور کامل انجام میدهد.
(۶) و در صورتی که نتواند سرش را تکان بدهد، با چشمانش اشاره میکند، ضمنا باید برای رکوع چشمانش را کمی ببندد و برای سجده چشمانش را بیشتر از آن ببندد؛ و اما اینکه برخی از بیماران میخواهند با انگشتانشان به رکوع و سجده اشاره نمایند، صحیح نمیباشد و دلیلی از قرآن و سنت و همچنین از اقوال علما برای آن یافت نمیشود.
(۷) و در صورتی که نتواند با سر و یا چشم اشاره نماید، پس باید با قلبش نماز را برگزار نماید، یعنی تکبیر را گفته و نماز را میخواند و با قلب نیت قیام، رکوع، سجده و قعود را میآورد، زیرا بنا به روایت صحیحی هر انسانی در قبال نیتش محاسبه میگردد.
(۸) واجب است که شخص بیمار هر نمازی را در وقت مقرر خود برگزار نماید و تمامی وظایف هر نمازی را در حد توان انجام دهد، اما اگر انجام دادن هر نمازی در وقت مقرر برای او مشکل و سخت بود، پس میتواند نمازهای ظهر و عصر و نمازهای مغرب و عشا را باهم جمع نماید، حال فرق نمیکند که به صورت جمع تقدیم نمازش را بخواند و نماز عصر را به هنگام ظهر و نماز عشا را به هنگام مغرب بیاورد، یا به صورت جمع تأخیر بخواند و نماز ظهر را به هنگام عصر و نماز مغرب را به هنگام عشا تأخیر بیندازد، هر طور که برای او آسانتر باشد. اما نماز صبح را باید در وقت مقرر خود برگزار نماید.
در صورتی که شخص بیمار جهت معالجهی بیماری به شهر دیگری مسافرت نماید، پس نمازهای چهار رکعتی را به دو رکعت، قصر مینماید و تا روزی که به شهر خود باز میگردد، نمازش را به همین صورت میخواند [۵۷]، خواه سفرش طولانی باشد و یا اینکه زود برگردد [۵۸].
[۵۷] دستهای دیگر از فقها گفتهاند: در صورتی که سفر چهار روز یا کمتر ادامه داشته باشد، نماز را به صورت قصر میخواند، در غیر اینصورت جایز نیست که نماز را قصر نماید. [۵۸] به نقل از رسالهی شیخ محمد بن صالح العثیمین.