(ب) بعضی از آداب عید
(۱) مستحب است که شخص غسل کرده و خود را تمییز و پاک گرداند و لباسهای تازهاش را بپوشد، زیرا روایت شده که انسسفرمود: پیامبر جدر روزهای عید به ما دستور میداد که بهترین لباسهایمان را بپوشیم و از بهترین عطرها استفاده نماییم و بهترین حیوان را قربانی کنیم [۱۱۵]. و پیامبر جدر روزهای عید ردای شادی را میپوشید [۱۱۶].
(۲) در روز عید فطر مستحب است که قبل از رفتن به مسجد، چیزی خورده شود، اما در روز عید قربان امساک و خودداری از خوردن تا هنگام برگشتن از نماز عید، مستحب است، زیرا بریدهسمیگوید: پیامبر جدر روز عید فطر تا چیزی را نمیخورد، بیرون نمیآمد، اما در روز عید قربان چیزی را نمیخورد تا از مسجد بازمیگشت، سپس از قربانی خود میخورد [۱۱۷].
(۳) سر دادن تکبیر در شبهای هر دو عید فطر و قربان مستحب است. و در عید قربان تا آخرین روزهای ایام التشریق که غروب خورشید روز سیزدهم است، این تکبیر جزو سنتهای پیامبر جمیباشد، اما در عید فطر تا برپا داشتن نماز عید جایز و سنت است.
و الفاظ تکبیر به همین صورت میباشد: الله أكبر الله أكبر، لا إله إلاّ الله، الله أكبر الله أكبر، ولله الحمد.
سر دادن تکبیر بعد از رفتن به مصلی و بعد از برپا داشتن نمازهای فرض مورد تأکید واقع شده است، زیرا خداوند میفرماید:
﴿ ۞وَٱذۡكُرُواْ ٱللَّهَ فِيٓ أَيَّامٖ مَّعۡدُودَٰتٖۚ﴾[البقرة: ٢٠٣].
«و در روزهای مشخّصی (که سه روز ایام التشریق، یعنی یازدهم و دوازدهم و سیزدهم ماه ذیالحجّه است و حاجیان در مِنیا به سر میبرند) خدا را یاد کنید (و با اذکار و ادعیه به عبادت و پرستش او بپردازید)».
و میفرماید: ﴿ وَذَكَرَ ٱسۡمَ رَبِّهِۦ فَصَلَّىٰ ١٥ ﴾[الأعلى: ١٥].
«و نام پروردگار خود را ببرَد و نماز بگزارد و فروتنی کند».
و در آیهی دیگری فرموده است: ﴿ لِتُكَبِّرُواْ ٱللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَىٰكُمۡۗ ﴾[الحج: ٣٧].
«تا خدا را به خاطر اینکه هدایتتان نموده است (و به سوی انجام اعمال نیکو رهنمودتان کرده است) بزرگ دارید و (سپاسگزار الطاف او باشید)».
(۴) مستحب است شخص نمازگزار هنگام بازگشت از راه دیگری به خانهاش برگردد، زیرا پیامبر جبه همین صورت عمل نموده است.
از جابر روایت شده که گفت: پیامبر جدر روز عید (هنگام بازگشت) راه خود را تغییر میداد [۱۱۸].
(۵) مستحب است که نماز عید در صحرا برگزار شود، مگر اینکه ضرورتی همچون بارش باران و امثال آن وجود داشته باشد که در مسجد برگزار میشود، زیرا چنانکه در حدیث صحیح آمده پیامبر جروی برگزاری نماز در صحرا مواظبت مینمود.
(۶) تبریک گویی با لفظ «خداوند از ما و شما قبول نماید» در روز عید از مستحبات میباشد، زیرا روایت شده که اصحاب پیامبر جهرگاه در روز عید به هم میرسیدند، میگفتند: «تقبل الله منا ومنك» [۱۱۹].
(۷) آزادبودن خوردن و نوشیدن و سرگرمیهای فراوان، زیرا پیامبر جدر خصوص عید قربان فرمود:
«أیام التَّشْرِیق أیامُ أكل وشُرْبٍ، وذِكْرٍ لله» [۱۲۰].
«روزهای ایام التشریق (سه روز بعد از عید قربان) روزهای خوردن، نوشیدن و ذکر و یاد خداوند متعال است».
و انسسنقل کرده هنگامی که پیامبر جوارد مدینه شد، اهل مدینه در سال دو روز را عید میگرفتند، پیامبر جفرمود:
«قد أبدلكم الله تعالى بهما خیراً منهما: یوم الفطر ویوم الأضحى» [۱۲۱].
«خداوند متعال در مقابل این دو روز، دو روز بهتری را برای شما قرار داده که عبارتند از روز عید فطر و روز عید قربان».
و هنگامی که ابوبکر انزجار و ناراحتی خود را نسبت به دو کنیز آواز خوان در منزل پیامبر ج، اظهار داشت، پیامبر جبه ابوبکر فرمود:
«یا أبا بكر، إن لكل قومٍ عیداً، وإنَّ الیوم عیدنا» [۱۲۲].
«ای ابوبکر! هر ملت و قومی عیدی دارد، و امروز هم عید ما است».
[۱۱۵] حاکم آن را روایت کرده است و سند آن بدون مشکل است. [۱۱۶] شافعی آنرا روایت کرده و سندش اشکالی ندارد، زیرا روایات تابعی برای آن وجود دارند. [۱۱۷] ترمذی و دیگران آنرا روایت کردهاند و ابن قطان آنرا صحیح قلمداد نموده است. [۱۱۸] بخاری آنرا روایت کرده است. [۱۱۹] امام احمد به سندی جید آنرا گزارش داده است. [۱۲۰] مسلم آنرا روایت کرده است. [۱۲۱] نسائی آنرا به سندی صحیح گزارش داده است. [۱۲۲] بخاری آنرا گزارش داده است.