احکام و فواید زکات و توضیح مستحقان زکات و دلایل آن
زکات رکنی از ارکان اسلام و بعد از شهادتین و نماز مهمترین رکن اسلام می‌باشد، گفتنی است که دلایلی از قرآن، سنت پیامبر جو اجماع مسلمانان بر وجوب آن دلالت می‌کنند و هرکس آن را انکار نماید کافر شده و به عنوان مرتد قلمداد می‌شود و باید توبه نماید و به دایره‌ی قوانین اسلامی بازگردد، و در صورتی که توبه ننماید به قتل رسانده می‌شود، و اگر شخصی از روی بخل‌ورزی آن را پرداخت نکند و یا اینکه زکات را به صورت کامل ادا ننماید، به عنوان شخصی ظالم قلمداد شده و در ردیف کسانی قرار می‌گیرد که مستحق عذاب الهی می‌باشند، خداوندﻷمی‌فرماید:
﴿ وَلَا يَحۡسَبَنَّ ٱلَّذِينَ يَبۡخَلُونَ بِمَآ ءَاتَىٰهُمُ ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِۦ هُوَ خَيۡرٗا لَّهُمۖ بَلۡ هُوَ شَرّٞ لَّهُمۡۖ سَيُطَوَّقُونَ مَا بَخِلُواْ بِهِۦ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِۗ وَلِلَّهِ مِيرَٰثُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِۗ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ خَبِيرٞ ١٨٠﴾[آل‌عمران:١٨٠].
«آنان که نسبت بدانچه خداوند از فضل و نعمت خود بدیشان عطاء کرده است بخل می‌ورزند (و زکات مال بدر نمی‌کنند و در راه مصالح جامعه به بذل و بخشش دست نمی‌یازند) گمان نکنند که این کار برای آنان خوب است و به سود ایشان است، بلکه این کار برای آنان بد است و به زیان ایشان تمام می‌شود. در روز قیامت همان چیزی که بدان بخل ورزیده‌اند (و سخت بدان دل بسته‌اند و برابر قانون خدا در راه خدمت به اجتماع به کار نبرده‌اند، وبال آنان می‌گردد و عذاب آن) طوق (سنگین اسارت بر گردن) ایشان می‌گردد. (و این اموال چه در راه خدا و بندگان او انفاق شود یا نشود، بالاخره از صاحبان آن جدا خواهد شد) و همه آنچه در آسمان‌ها و زمین است از آن خدا است و سرانجام هم همه را به ارث خواهد برد، (چه: در حقیقت مالک اصلی خدا است، و این امانت چند روزی پیش ما است) و خداوند از آنچه می‌کنید آگاه است».
و در صحیح بخاری از ابوهریره‌سنقل شده که پیامبر جفرمود:
«من آتاه الله مالاً فلم یؤد زكاته مُثِّلَ له یوم القیامة شجاعاً أقرع له زَبیبتَان یُطوقه یوم القیامة، ثم یأخذ بلهزمتیه (یعنی شدقیه) یقول: أنا مَالُكَ، أنا كنْزُك» [۱۵۰].
«کسی که خداوند ثروتی را به او ببخشد، اما زکاتش را ندهد، برای عذاب او در روز قیامت، ماری اقرع [۱۵۱]که دندان‌های نیشش از دهان بیرون زده است، قرار داده می‌شود که مانند گردن‌بندی بر گردن او گذاشته می‌شود، سپس او را با کناره‌های دهانش می‌گیرد و می‌گوید: من مال تو هستم، من گنج تو هستم».
و خداوند می‌فرماید: ﴿ وَٱلَّذِينَ يَكۡنِزُونَ ٱلذَّهَبَ وَٱلۡفِضَّةَ وَلَا يُنفِقُونَهَا فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ فَبَشِّرۡهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٖ ٣٤ يَوۡمَ يُحۡمَىٰ عَلَيۡهَا فِي نَارِ جَهَنَّمَ فَتُكۡوَىٰ بِهَا جِبَاهُهُمۡ وَجُنُوبُهُمۡ وَظُهُورُهُمۡۖ هَٰذَا مَا كَنَزۡتُمۡ لِأَنفُسِكُمۡ فَذُوقُواْ مَا كُنتُمۡ تَكۡنِزُونَ ٣٥ ﴾[التوبة: ۳۴-۳۵].
«و کسانی که طلا و نقره را اندوخته می‌کنند و آن را در راه خدا خرج نمی‌نمایند، آنان را به عذاب بس بزرگ و بسیار دردناکی مژده بده. روزی (فرا خواهد رسید که) این سکه‌ها در آتش دوزخ، تافته می‌شود و پیشانی‌ها و پهلوها و پشت‌های ایشان با آن‌ها داغ می‌گردد (و برای توبیخ) بدیشان گفته می‌شود: این همان چیزی است که برای خویشتن اندوخته می‌کردید، پس اینک بچشید مزه چیزی را که می‌اندوختید».
و در صحیح مسلم از ابوهریره‌سروایت شده که پیامبر جفرمود:
«ما من صاحب ذهب ولا فضة لا یؤدی منها حقها إلا إذا كان یوم القیامة صفحت له صفائح من نار، فأحمی علیها من نار جهنم فیكوى بها جنبه وجبینه وظهره، كلما بردت أعیدت فی یوم كان مقداره خمسین ألف سنة، حتى یقضى بین العباد» [۱۵۲].
«هرکسی دارای طلا و نقره باشد و زکات شرعی آن را پرداخت ننماید در روز قیامت از آن صفحه‌هایی از آتش می‌سازند و در آتش دوزخ آن‌ها را حرارت می‌دهند و پیشانی و پشت صاحبش را با آن‌ها داغ می‌کنند که هر وقت سرد شوند دوباره داغ شود و این عمل ادامه دارد، در روزی که مقدار آن پنجا هزار سال است، تا اینکه میان بندگان قضاوت می‌شود، پس مسیرش را به وی نشان می‌دهند که آیا به سوی بهشت است یا به سوی جهنم».
[۱۵۰] بخاری آن‌را روایت کرده است. [۱۵۱] ماری که در اثر کثرت سم در بدنش و طول عمر، پرزها و پولک‌های بدنش ریخته است. [۱۵۲] مسلم روایت کرده است.