۴- شرایط صحت جمعه
(۱) منزل گزینی در شهر یا روستا؛ بنابر این، نماز جمعه در صحرا و بیابان و در سفر نیز صحیح نمیباشد، زیرا در عصر پیامبر ججز در شهر و روستاها نماز جمعه برگزار نشد و پیامبر جنیز به بادیهنشینان دستور نداد که نماز جمعه را برپا دارند، و با وجود اینکه مسافرتهای زیادی را طی کرده، اما در هیچ روایتی نقل نشده که ایشان نماز جمعه را خوانده باشد.
(۲) مسجد؛ پس نماز جمعه در غیر ساختمان و حیاط مسجد جایز نیست، تا مسلمانان با آب و هوای گرم یا سرد و یا باران زیانمند روبرو نشوند.
(۳) خطبه؛ نماز جمعه بدون خطبه صحیح نمیباشد، زیرا نماز جمعه تنها به خاطر خطبه تشریع شده است.
(۴) نماز جمعه بر کسی واجب نیست که دور از آبادانی است:
کسی که منزل مسکونی او دورتر از ۵/۴ کیلومتری آبادیای باشد که در آن نماز جمعه برگزار میشود، نماز جمعه در حق وی واجب نمیباشد،زیرا پیامبر جفرموده است:
«الجمعةُ على من سَمِعَ النداء» [۹۸].
«جمعه بر کسی واجب است که صدای مؤذن را بشنود».
و معمولا صدای مؤذن بیش از ۵/۴ کیلومتر نمیگذرد.
(۵) رسیدن به یک رکعت یا کمتر از نماز جمعه:
اگر کسی تنها به یک رکعت از نماز جمعه برسد، پس بعد از سلام دادن امام، بلند میشود و رکعتی دیگر را اضافه میکند و جمعهاش صحیح محسوب میشود، زیرا پیامبر جفرمود:
«من أدرك من الصلاة ركعة، فقد أدركها كلها» [۹۹].
«هرکس به یک رکعت نماز برسد، همانند آن است که به همهی نماز رسیده باشد».
و اما کسی که به کمتر از رکعتی اعم از سجده و امثال آن میرسد، باید بعد از سلام دادن امام، نماز ظهر یعنی چهار رکعت را بخواند.
[۹۸] أبو داود و دارقطنی آنرا روایت کردهاند و سند آن ضعیف است. [۹۹] متفق علیه.