مبانی اسلام

فهرست کتاب

مسافر نیز دو دسته‌ هستند

مسافر نیز دو دسته‌ هستند

(۱) نخست: کسی که‌ به‌ قصد افطار سفر می‌نماید، پس افطار برای وی جایز نیست، زیرا سفر به‌ قصد نجات از فریضه‌ای الهی، آن را ساقط نمی‌گرداند.

(۲) دوم: کسی که‌ چنین هدفی ندارد، پس او سه‌ حالت دارد:

حالت نخست: اینکه‌ روزه‌ بسیار برای وی زحمت باشد و او را به‌ شدت دچار ناراحتی نماید، پس روزه‌ برای وی حرام می‌باشد، زیرا پیامبر جدر ماه رمضان در حالی که‌ روزه‌ داشت به‌ غزوه‌ی فتح مکه‌ رفت، پس وقتی به‌ او خبر رسید که‌ روزه‌ اصحاب را دچار سختی و مشکلات نموده‌ و نمی‌دانند که‌ چکار کنند، پیامبر جبعد از عصر بود که‌ دستور داد لیوانی آب را برایش بیاورند، پس آن را در انظار عموم تناول نمود؛ هنگامی که‌ به‌ وی گفتند: برخی از اصحاب روزه‌ هستند، در پاسخ فرمود:

«اولئك العصاة، اولئك العصاة» [۱۷۰].

«آنان گناه‌کار هستند، آنان گناه‌کار هستند».

حالت دوم: اینکه‌ روزه‌ برای وی بسیار سخت نباشد، پس روزه‌ برای وی مکروه‌ است، زیرا از رخصت الهی عدول نموده‌ و برای خود سختی را فراهم می‌سازد.

حالت سوم: اینکه‌ روزه‌ برای وی زحمت و سخت نباشد، پس هم روزه‌ و هم افطار برای وی جایز است و آن را برمی‌گزیند که‌ برای او آسان‌تر است:

﴿ يُرِيدُ ٱللَّهُ بِكُمُ ٱلۡيُسۡرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ ٱلۡعُسۡرَ[البقرة: ١٨٥].

اراده‌ در این‌جا به‌ معنی محبت است. در صورتی که‌ روزه‌ و افطار برای او مساوی باشد، روزه‌گرفتن بهتر است، زیرا پیامبر جچنین عمل نموده‌ است.

چنانکه‌ در صحیح مسلم از ابودرداءسروایت کرده‌ که‌ می‌گوید:

در یکی از سفرهای پیامبر جبا او به‌ مدینه‌ خارج شدیم هوا به‌ اندازه‌ای گرم بود، که‌ مردم از شدت گرما دستشان را روی سر خود قرار می‌دادند و کسی در میان ما به‌ جز پیامبر جو عبدالله‌ بن رواحهس‌ روزه‌ نبود.

مسافر از لحظه‌ای که‌ از شهر بیرون می‌رود تا وقتی بازمی‌گردد، در حال سفر می‌باشد، و اگر در شهری که‌ بدانجا سفر کرده‌ برای مدتی اقامت گزید، باز به‌ عنوان مسافر محسوب می‌گردد تا زمانی که‌ نیت داشته‌ باشد در صورت انجام کاری که‌ به‌ خاطر آن سفر کرده‌ بازمی‌گردد، از این‌رو از رخصت‌های سفر استفاده‌ می‌کند، اگرچه‌ اقامت وی طولانی باشد، زیرا از پیامبر جنقل نشده‌ است که‌ زمانی را برای انقطاع سفر در نظر گرفته‌ باشد و اصل بر آن است که‌ سفر و احکام آن باقی هستند تا اینکه‌ دلیلی برای پایان سفر یا نفی احکام آن یافت می‌شود.

لازم به‌ ذکر است که‌ تفاوتی به‌ حال سفر نمی‌کند اینکه‌ سفر اتفاقی باشد، همانند سفر برای حج و عمره‌، دیدار دوستان و اقربا، تجارت و ...، و یا اینکه‌ همیشگی و پی‌درپی باشد، مانند راننده‌ی ماشین‌های مسافربری و یا سایر ماشین‌های باربری. هر کدام از اینان از لحظه‌ی بیرون رفتن از شهرشان به‌ عنوان مسافر محسوب می‌گردند و همانند سایر مسافران از رخصت‌های سفر اعم از افطار رمضان، قصر نمازهای چهار رکعتی به‌ دو رکعت و به‌ موقع نیاز جمع بین دو نماز ظهر و عصر و دو نماز مغرب و عشا، استفاده‌ می‌کند، و افطار رمضان برای مسافر بهتر است اگر آسان‌تر باشد و باید آن را در فصل زمستان قضا ‌نماید، زیرا راننده‌ی این ماشین‌ها برخی اوقات به‌ شهر خود بازمی‌گردند و هنگامی که‌ در شهر خود هستند احکام مقیم بر آنان اجرا می‌شود و هرگاه به‌ سفر رفتند تمامی رخصت‌های سفر برای آنان نیز فراهم می‌شود.

[۱۷۰] مسلم روایت کرده‌ است.