سورۀ یُوسُف

این سوره مکی و ۱۱۱ آیه است

اسباب نزول آیۀ ۳: ﴿نَحۡنُ نَقُصُّ عَلَيۡكَ أَحۡسَنَ ٱلۡقَصَصِ بِمَآ أَوۡحَيۡنَآ إِلَيۡكَ هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانَ وَإِن كُنتَ مِن قَبۡلِهِۦ لَمِنَ ٱلۡغَٰفِلِينَ٣﴾[يوسف: ۳] [۸۰۱].

۶۱۶- حاکم و دیگران از سعد بن ابی وقاص روایت کرده اند: چون قرآنکریم بر نبی اکرم ج نازل گردید، مدتی آیات آن را برای مسلمانان تلاوت کرد. پس جماعتی از مسلمانان گفتند: ای رسول خدا کاش برای ما داستانی بیان می‌کردی، در آن هنگام آیۀ ﴿ٱللَّهُ نَزَّلَ أَحۡسَنَ ٱلۡحَدِيثِ...﴾[الزمر: ۲۳]. نازل گردید.

ابن ابوحاتم افزوده است: جمعی از اصحاب گفتند که ای فرستادۀ خدا، اگر برای ما قصه‌ای نقل می‌کردی چه خوب می‌شد. آنگاه آیۀ ﴿أَلَمۡ يَأۡنِ لِلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَن تَخۡشَعَ قُلُوبُهُمۡ...﴾[الحديد: ۱۶] نازل شد [۸۰۲].

۶۱۷- ابن جریر از ابن عباس ب روایت کرده است: عده‌ای گفتند: ای رسول خدا چه می‌شد برای ما قصه می‌گفتی، آنگاه خدا ﴿نَحۡنُ نَقُصُّ عَلَيۡكَ أَحۡسَنَ ٱلۡقَصَصِ﴾ را نازل کرد [۸۰۳].

۶۱۸- ابن مردویه نیز از ابن مسعود همینگونه روایت کرده است [۸۰۴].

***

[۸۰۱] ترجمه: «ما با وحى کردن این قرآن از سوى خویش به تو بهترین داستانسرایى را بر تو حکایت مى‏کنیم و بیگمان پیش از آن از بى خبران بودى». [۸۰۲] صحیح است، بزار ۳۲۱۸، ابویعلی ۷۴۰، ابن حبام ۶۲۰۹، حاکم ۲ / ۳۴۵، طبری ۱۸۷۸۹، واحدی در «اسباب نزول» ۵۴۴ از چند طریق از عمرو بن قیس از عمرو بن مره از مصعب بن سعد از پدرش روایت کرده اند. اسناد این به شرط مسلم صحیح است حاکم این را صحیح گفته و ذهبی هم با او موافق است به حدیث بعدی و به «زاد المسیر» ۸۰۳ به تخریج محقق نگاه کنید. [۸۰۳] طبری ۱۸۷۸۶ روایت کرده منقطع است، عمرو بن قیس ابن عباس را ندیده. بازهم طبری ۱۸۷۸۷ به قسم مرسل روایت کرده، این اصح است. به حدیث بعدی و به «ابن کثیر» ۳۸۴۶ به تخریج محقق نگاه کنید. [۸۰۴] موصول‌بودن این حدیث صحیح نیست، طبری ۱۸۷۸۸ از عون بن عبدالله بن مسعود به قسم مرسل روایت کرده این صحیح است. از این که تن‌ها ابن مردویه این حدیث را به قسم موصول روایت کرد نشانۀ عدم صحت آن است.