سورۀ قِیامَت

این سوره مکی و ۴۰ آیه است

اسباب نزول آیۀ ۱۶: ﴿لَا تُحَرِّكۡ بِهِۦ لِسَانَكَ لِتَعۡجَلَ بِهِۦٓ١٦﴾ [۱۴۴۷].

۱۱۵۶- ک: بخاری از ابن عباس ب روایت کرده است: وقتی به پیامبر وحی نازل می‌شد، آن بزرگوار وحی نازل‌شده را تند تند می‌خواند تا سریع حفظ کند. پس خدای بزرگ آیۀ ﴿لَا تُحَرِّكۡ بِهِۦ لِسَانَكَ لِتَعۡجَلَ بِهِۦٓ١٦﴾ را نازل کرد [۱۴۴۸].

اسباب نزول آیۀ ۳۴ – ۳۵: ﴿أَوۡلَىٰ لَكَ فَأَوۡلَىٰ٣٤﴾[القيامة: ۳۴].

۱۱۵۷- ابن جریر از عوفی از ابن عباس ب روایت کرده است: وقتی که خدا أ آیۀ ﴿عَلَيۡهَا تِسۡعَةَ عَشَرَ٣٠﴾ را نازل کرد. ابوجهل خطاب به قریش گفت: مادرتان در عزای‌تان گریه کند ابن ابوکبشه به شما اعلان می‌دارد که خازنان جهنم نوزده نفرند و شما توده‌های عظیم مردم را تشکیل داده اید، آیا ده نفر از شما نمی‌تواند بر یکی از مؤظفین جهنم غلبه حاصل کند. بنابراین، خدا به فرستادۀ خویش وحی کرد که برود و به ابوجهل بگوید: ﴿أَوۡلَىٰ لَكَ فَأَوۡلَىٰ٣٤ ثُمَّ أَوۡلَىٰ لَكَ فَأَوۡلَىٰٓ٣٥﴾[القيامة: ۳۴-۳۵]. «وای برتو! وای برتو بازهم وای بر تو وای بر تو» [۱۴۴۹].

۱۱۵۸- ک: نسائی از سعید بن جبیر روایت کرده است: از ابن عباس ب پرسیدم که آیا این کلام عزیز ﴿أَوۡلَىٰ لَكَ فَأَوۡلَىٰ٣٤﴾ را رسول خدا از نزد خود گفته و یا خدا دستورش داده است که بگوید؟ او گفت: ابتدا رسول الله از نزد خود گفته است. سپس خدا أ به صورت وحی منزل و آیات قرآنی نازل کرده است [۱۴۵۰].

***

[۱۴۴۷] ترجمه: «زبان را به [تکرار] آن مجنبان تا به شتاب آن را [به خاطر بسپارى‏]». [۱۴۴۸] صحیح است، بخاری ۵ و ۴۹۲۷ و ۴۹۲۹ و ۵۰۴۴ و ۷۵۳۴، مسلم ۴۴۸، ترمذی ۳۲۲۹، نسائی ۲ / ۱۴۹، حمیدی ۵۲۷، احمد ۱ / ۳۴۳، طیالسی ۲۶۲۸، ابن سعد ۱ / ۱۹۸ و ابن حبان ۳۹ از چند طریق از موسی بن ابوعایشه از سعید بن جبیر روایت کرده اند. «احکام القرآن» ۲۲۵۱ تخریج محقق. [۱۴۴۹] طبری ۳۵۴۴۰ از عطیۀ عوفی که ضعیف است روایت کرده. [۱۴۵۰] نسائی در «تفسیر» ۶۵۸، حاکم ۵ / ۵۱۰، طبرانی ۱۲۹۹۸ به اسناد صحیح به شرط بخاری و مسلم. «تفسیر شوکانی» ۲۷۹۶ به تخریج محقق.