سورۀ عبس

این سوره مکی و ۴۲ آیه است

اسباب نزول آیۀ ۱ – ۲: ﴿عَبَسَ وَتَوَلَّىٰٓ١﴾.

۱۱۶۹- ترمذی و حاکم از عایشه ل روایت کرده اند: ابن ام مکتوم نابینا بود خدمت پیامبر اکرم ج آمد و گفت: ای رسول خدا! مرا به راۀ راست راهنمایی کن تا رستگار شوم، در آن حال یکی از بزرگان قریش نزد پیامبر نشسته بود، پیامبر از ابن ام مکتوم رخ برتافت و روی به جانب آن بزرگ کرد و گفت: آیا به اهمیت و قوت سخنانم پی می‌بری؟ آن غافل با بی‌توجهی و غفلت گفت: نه، پس خدا آیۀ ﴿عَبَسَ وَتَوَلَّىٰٓ١ أَن جَآءَهُ ٱلۡأَعۡمَىٰ٢﴾ [۱۴۶۶] را نازل کرد [۱۴۶۷].

۱۱۷۰- ابویعلی نیز مانند این روایت را از انس نقل کرده ]و نام آن مرد را ابی بن خلف گفته] است [۱۴۶۸].

اسباب نزول آیۀ ۱۷: ﴿قُتِلَ ٱلۡإِنسَٰنُ مَآ أَكۡفَرَهُۥ١٧﴾ [۱۴۶۹].

۱۱۷۱- ک: ابن منذر از عکرمه روایت کرده است: وقتی عتبه پسر ابولهب گفت: من به خدای ستارگان ایمان ندارم. آیۀ ﴿قُتِلَ ٱلۡإِنسَٰنُ مَآ أَكۡفَرَهُۥ١٧﴾ نازل شد.

***

[۱۴۶۶] ترجمه: «روى ترش کرد و اعراض نمود. از آنکه آن نابینا به نزدش آمد». [۱۴۶۷] صحیح است، ترمذی ۳۳۳۱، ابن حبان ۵۳۵، حاکم ۲ / ۵۱۴ و واحدی ۸۴۵ روایت کرده اند. حاکم می‌گوید: این حدیث به شرط بخاری و مسلم صحیح است، اما گروهی از هشام بن عروه به قسم مرسل روایت کرده اند. ترمذی می‌گوید: «عده‌ای این را از هشام بن عروه از عروه بدون ذکر عایشه روایت کرده اند» و مالک ۱ / ۲۰۳ نیز به قسم مرسل روایت کرده است. با این وصف دارای شواهد است از جمله حدیث بعدی. «تفسیر شوکانی» ۲۸۲۷ تخریج محقق. [۱۴۶۸] طبری ۳۳۶۲۴ از قتاده از انس روایت کرده اسناد آن حسن است، [مسند ابویعلی ۵ / ۴۳۱ دار المأمون للتراث دمشق] عبدالرزاق در «تفسیر قرآن» ۳۴۹۴ از قتاده بدون ذکر انس روایت کرده است با این وصف به حدیث قبلی شاهد است. [۱۴۶۹] ترجمه: «نفرین باد انسان، چه ناسپاس است».