سورۀ سبا

این سوره مکی و ۵۴ آیه است

اسباب نزول آیۀ ۱۵: ﴿لَقَدۡ كَانَ لِسَبَإٖ فِي مَسۡكَنِهِمۡ ءَايَةٞۖ جَنَّتَانِ عَن يَمِينٖ وَشِمَالٖۖ كُلُواْ مِن رِّزۡقِ رَبِّكُمۡ وَٱشۡكُرُواْ لَهُۥۚ بَلۡدَةٞ طَيِّبَةٞ وَرَبٌّ غَفُورٞ١٥﴾[سبأ: ۱۵] [۱۱۲۸].

۸۹۴- ابن ابوحاتم از علی بن رباح روایت کرده است: یکی برایم گفت که: فروه بن مسیک غطفانی خدمت رسول خدا ج آمد و گفت: ای نبی خدا! اهل سباء مردمی‌اند که در جاهلیت عزیز و سرافراز بودند، من بیم دارم که آنان از اسلام برگردند، آیا در آن حال من با آن‌ها بجنگم؟ پیامبر فرمود: در بارۀ آن‌ها تاکنون به من هیچ دستوری داده نشده است. پس آیۀ ﴿لَقَدۡ كَانَ لِسَبَإٖ فِي مَسۡكَنِهِمۡ...﴾ نازل شد.

اسباب نزول آیۀ ۳۴: ﴿وَمَآ أَرۡسَلۡنَا فِي قَرۡيَةٖ مِّن نَّذِيرٍ إِلَّا قَالَ مُتۡرَفُوهَآ إِنَّا بِمَآ أُرۡسِلۡتُم بِهِۦ كَٰفِرُونَ٣٤﴾[سبأ: ۳۴] [۱۱۲۹].

۸۹۵- ابن منذر و ابن ابوحاتم از طریق سفیان از عاصم از ابو [۱۱۳۰]رزین روایت کرده اند: دو نفر باهم شریک بودند، یکی از آن‌ها به‌سوی شام سفر کرد و دیگری ماند، چون نبی اکرمج مبعوث شد، آن شخص به رفیق خود نامه نوشت و از او راجع به اسلام و ارشادات پیامبر سؤال کرد. دوستش در جواب او نوشت: هیکس از او پیروی نکرده است، مگر مشتی از فرومایگان و تنگدستان قریش. آن مرد تجارت خود را ترک کرد و به نزد دوست خود آمد و گفت: مرا به نزد او راهنمایی کن، و بعضی کتاب‌ها را هم خوانده بود پس نزد پیامبر آمد و پرسید: به چه چیز دعوت می‌کنی؟ پیامبر هدایت نوربخش اسلام را برایشان بیان کرد. گفت: شهادت می‌دهم که فرستادۀ خدا هستی، پیامبر گفت: چه چیز سبب هدایتت گردید؟ گفت: هیچ پیغمبری مبعوث نشده است مگر این که پیروانش ضعفا و تهیدستان بوده اند. پس آیۀ ﴿وَمَآ أَرۡسَلۡنَا فِي قَرۡيَةٖ مِّن نَّذِيرٍ إِلَّا قَالَ مُتۡرَفُوهَآ إِنَّا بِمَآ أُرۡسِلۡتُم بِهِۦ كَٰفِرُونَ٣٤﴾ نازل شد. رسول خدا به دنبال او فرستاد که کردگار عالم به تصدیق گفتارت وحی نازل کرد [۱۱۳۱].

***

[۱۱۲۸] ترجمه: «بى گمان براى [قوم‏] سبا در مسکنهاى آنان مایه عبرتى بود. دو باغ از راست و چپ. [گفتیم:] از روزى پروردگارتان بخورید و براى او شکر گزارید. شهرى پاکیزه و پروردگارى آمرزنده [دارید]». [۱۱۲۹] ترجمه: «و در هیچ شهرى هشدار دهنده‏اى نفرستادیم مگر آنکه متنعمان آن [شهر] گفتند: بى شک منکر رسالتى هستیم که شما یافته‏اید]». [۱۱۳۰] در نسخه‌ها به «ابن» تصحیف شده. [۱۱۳۱] اسناد مرسل و ضعیف است چون ابورزین تابعی است از وی عاصم بن بهدله روایت کرده که صدوق است اما خطا می‌کند«تفسیر شوکانی» ۲۱۸۵ به تخریج محقق.