سورۀ غافر

این سوره مکی و ۸۵ آیه است

اسباب نزول آیۀ ۴: ﴿مَا يُجَٰدِلُ فِيٓ ءَايَٰتِ ٱللَّهِ إِلَّا ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ فَلَا يَغۡرُرۡكَ تَقَلُّبُهُمۡ فِي ٱلۡبِلَٰدِ٤﴾[غافر: ۴] [۱۱۷۸].

۹۳۱- ابن ابوحاتم از سدی از ابومالک روایت کرده است: این قول خدا ﴿مَا يُجَٰدِلُ فِيٓ ءَايَٰتِ ٱللَّهِ إِلَّا ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ﴾ در بارۀ حرث بن قیس سهمی نازل شده است.

اسباب نزول آیۀ ۵۶: ﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ يُجَٰدِلُونَ فِيٓ ءَايَٰتِ ٱللَّهِ بِغَيۡرِ سُلۡطَٰنٍ أَتَىٰهُمۡ إِن فِي صُدُورِهِمۡ إِلَّا كِبۡرٞ مَّا هُم بِبَٰلِغِيهِۚ فَٱسۡتَعِذۡ بِٱللَّهِۖ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡبَصِيرُ٥٦﴾[غافر: ۵۶] [۱۱۷۹].

۹۳۲- از ابوعالیه روایت کرده است: عده‌ای از یهودیان نزد نبی کریم ج آمدند و از دجال سخن به میان آوردند و گفتند: در آخر زمان دجال از میان ما برمی‌خیزد. او را ستودند و شان و شوکت و امورات او را بس مهم و بزرگ جلوه دادند و گفتند: چنین و چنان کارها را انجام می‌دهد. پس خدای ﻷ ﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ يُجَٰدِلُونَ فِيٓ ءَايَٰتِ ٱللَّهِ بِغَيۡرِ سُلۡطَٰنٍ أَتَىٰهُمۡ إِن فِي صُدُورِهِمۡ إِلَّا كِبۡرٞ مَّا هُم بِبَٰلِغِيهِۚ فَٱسۡتَعِذۡ بِٱللَّهِ﴾ را نازل کرد و به فرستادۀ خود دستور داد که از فتنۀ دجال به کردگار جهان پناه ببرد. و گفت: بدون شک آفرینش آسمان و زمین از آفرینش انسان‌ها بزرگتر است. یعنی از خلقت دجال [۱۱۸۰].

۹۳۳- و از کعب الاحبار روایت کرده است این سخن خدا در مورد یهود که انتظار ظهور دجال را داشتند نازل گردیده است.

اسباب نزول آیۀ ۶۶: ﴿قُلۡ إِنِّي نُهِيتُ أَنۡ أَعۡبُدَ ٱلَّذِينَ تَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ لَمَّا جَآءَنِيَ ٱلۡبَيِّنَٰتُ مِن رَّبِّي وَأُمِرۡتُ أَنۡ أُسۡلِمَ لِرَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ٦٦﴾ [۱۱۸۱].

۹۳۴- جویبر از ابن عباس ب روایت کرده است: ولید بن مغیره و شیبه بن ربیعه گفتند: ای محمد! از گفتار خود برگرد و به دین پدران و نیاکان خود متوسل شو آنگاه آیۀ ﴿قُلۡ إِنِّي نُهِيتُ أَنۡ أَعۡبُدَ ٱلَّذِينَ تَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ﴾ نازل شد [۱۱۸۲].

***

[۱۱۷۸] ترجمه: «جز کافران در آیات خداوند مجادله نمى‏کنند. پس آمد و شد آنان در شهرها نباید تو را فریفته سازد». [۱۱۷۹] ترجمه: «آنان که- بى هیچ حجّتى که برایشان [از سوى خداوند] آمده باشد- در آیات خدا جدل مى‏ورزند. در سینه آنان جز کبرى که خود به آن نخواهند رسید، وجود ندارد. پس به خداوند پناه بر. [و بدان‏] هموست که شنواى بیناست». [۱۱۸۰] مرسل و ضعیف است. «تفسیر شوکانی» ۲۳۳۵ تخریج محقق. [۱۱۸۱] ترجمه: «بگو: من منع شده‏ام از آنکه- وقتى نشانه‏هاى روشنگر از سوى پروردگارم براى من آمده است- کسانى را بپرستم که شما [به نیایش‏] مى‏خوانید و فرمان یافته‏ام که براى پروردگار جهانیان فرمانبردار شوم». [۱۱۸۲] اسناد این جداً ضعیف است، زیرا جویبر متروک است و از ضحاک روایت می‌کندکه با ابن عباس ملاقی نشده.