سورۀ ص

این سوره مکی و ۸۸ آیه است

اسباب نزول آیۀ ۱ – ۸: ﴿صٓۚ وَٱلۡقُرۡءَانِ ذِي ٱلذِّكۡرِ١﴾.

۹۱۳- احمد، ترمذی، نسائی و حاکم به قسم صحیح از ابن عباس ب روایت کرده اند: ابوطالب بیمار شد بزرگان قریش به عیادتش رفتند و نبی کریم ج نیز در آن وقت به عیادت او رفت. آن‌ها از پیامبر به نزد ابوطالب شکوه و شکایت کردند. گفت: ای برادرزاده! از قومت چه می‌خواهی، گفت: از آن‌ها می‌خواهم که یک کلمه را به زبان بیاورند تا در پرتو آن تمام عرب از آن‌ها فرمان‌برداری کند و عجم خراجگزارشان گردد فقط یک کلمه. ابوطالب گفت: آن کلمه کدام است؟ پیامبر گفت: لا إله إلا الله: خدایی نیست جز خدای یکتا. آن‌ها گفتند: تنها یک خدا، این یک امر شگفت‌انگیز و عجیب است. آنگاه آیۀ ﴿صٓۚ وَٱلۡقُرۡءَانِ ذِي ٱلذِّكۡرِ١ بَلِ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ فِي عِزَّةٖ وَشِقَاقٖ٢ كَمۡ أَهۡلَكۡنَا مِن قَبۡلِهِم مِّن قَرۡنٖ فَنَادَواْ وَّلَاتَ حِينَ مَنَاصٖ٣ وَعَجِبُوٓاْ أَن جَآءَهُم مُّنذِرٞ مِّنۡهُمۡۖ وَقَالَ ٱلۡكَٰفِرُونَ هَٰذَا سَٰحِرٞ كَذَّابٌ٤ أَجَعَلَ ٱلۡأٓلِهَةَ إِلَٰهٗا وَٰحِدًاۖ إِنَّ هَٰذَا لَشَيۡءٌ عُجَابٞ٥ وَٱنطَلَقَ ٱلۡمَلَأُ مِنۡهُمۡ أَنِ ٱمۡشُواْ وَٱصۡبِرُواْ عَلَىٰٓ ءَالِهَتِكُمۡۖ إِنَّ هَٰذَا لَشَيۡءٞ يُرَادُ٦ مَا سَمِعۡنَا بِهَٰذَا فِي ٱلۡمِلَّةِ ٱلۡأٓخِرَةِ إِنۡ هَٰذَآ إِلَّا ٱخۡتِلَٰقٌ٧ أَءُنزِلَ عَلَيۡهِ ٱلذِّكۡرُ مِنۢ بَيۡنِنَاۚ بَلۡ هُمۡ فِي شَكّٖ مِّن ذِكۡرِيۚ بَل لَّمَّا يَذُوقُواْ عَذَابِ٨﴾ [۱۱۵۵] در بارۀ آن‌ها نازل شد [۱۱۵۶].

***

[۱۱۵۵] ترجمه: «(صاد) سوگند به قرآن پند آموز. آرى کافران در سرکشى و ستیزند. چه بسیار نسل‌ها را پیش از آنان نابود کردیم که فریاد خواستند و زمان [زمان‏] رهایى نبود. و شگفت زده شدند که هشدار دهنده‏اى از [خود] آنان به [نزد] شان آمده است و کافران گفتند: این [فرد] جادوگرى دروغگوست. آیا [همه‏] معبودان را یک معبود قرار داده است؟ بى گمان این چیزى شگفت است. و اشرافشان [با این دعوت‏] رهسپار شدند که: بروید و بر [پرستش‏] معبودانتان شکیبا باشید. بى گمان این [دعوت جدید فتنه‏اى‏] مورد [عزم و] اراده [محمد ] است. این را در آیین اخیر [مسیحیت‏] نشنیده‏ایم. این جز افترایى [بیش‏] نیست. آیا از میان ما قرآن بر او نازل شده است؟ [چنین نیست که مى‏گویند] بلکه آنان از قرآن من در شک‏اند. بلکه هنوز [طعم‏] عذاب مرا نچشیده‏اند». [۱۱۵۶] احمد ۱ / ۲۲۷، ابویعلی ۲۵۸۳، ترمذی ۳۲۳۲، نسائی در «تفسیر» ۴۵۶، حاکم ۲ / ۴۳۲، بیهقی ۹ / ۱۸۸، واحدی در «اسباب نزول» ۷۲۲ از ابن عباس روایت کرده اند. حاکم و ذهبی این را صحیح می‌دانند. این حدیث دارای متابع است که نسائی ۴۵۷ و احمد ۲ / ۳۶۲ آورده اند. حاکم ۲ / ۴۳۲ روایت کرده و به شرط مسلم صحیح می‌شمارد و ذهبی هم با او موافق است. «زاد المسیر» ۱۲۱۲ تخریج محقق.