سورۀ نازعات

این سوره مکی و ۴۶ آیه است

اسباب نزول آیۀ ۱۲: ﴿قَالُواْ تِلۡكَ إِذٗا كَرَّةٌ خَاسِرَةٞ١٢﴾ [۱۴۶۲].

۱۱۶۴- سعید بن منصور از محمد بن کعب روایت کرده است: چون این کلام خدای بزرگ ﴿يَقُولُونَ أَءِنَّا لَمَرۡدُودُونَ فِي ٱلۡحَافِرَةِ١٠﴾ «مى‏گويند: آيا ما به حال اول خود باز گردانده مى‏شويم»؟ نازل شد. کفار قریش گفتند: اگر بعد از مرگ زنده شویم به شدت زیان خواهیم کرد. پس ﴿قَالُواْ تِلۡكَ إِذٗا كَرَّةٌ خَاسِرَةٞ١٢﴾ نازل شد.

اسباب نزول آیۀ ۴۲ – ۴۴: ﴿يَسۡ‍َٔلُونَكَ عَنِ ٱلسَّاعَةِ أَيَّانَ مُرۡسَىٰهَا٤٢﴾.

۱۱۶۵- ک: حاکم و ابن جریر از عایشه ل روایت کرده اند: از رسول خدا ج در مورد قیامت بسیار سؤال می‌شد. تا این که خدا آیۀ ﴿يَسۡ‍َٔلُونَكَ عَنِ ٱلسَّاعَةِ أَيَّانَ مُرۡسَىٰهَا٤٢ فِيمَ أَنتَ مِن ذِكۡرَىٰهَآ٤٣ إِلَىٰ رَبِّكَ مُنتَهَىٰهَآ٤٤﴾ [۱۴۶۳] را نازل کرد. سپس سؤالات آن‌ها پایان یافت [۱۴۶۴].

۱۱۶۶- و ابن ابوحاتم از طریق جویبر از ضحاک از ابن عباس ب روایت کرده است: مشرکان مکه با استهزاء و تمسخر از رسول خدا سؤال کردند که قیامت چه وقت برپا می‌شود؟ پس آیۀ ﴿يَسۡ‍َٔلُونَكَ عَنِ ٱلسَّاعَةِ﴾ تا آخر سوره نازل شد.

۱۱۶۷- ک: طبرانی و ابن جریر از طارق بن شهاب روایت می‌کنند: رسول خدا از قیامت بسیار یاد می‌کرد. تا ﴿فِيمَ أَنتَ مِن ذِكۡرَىٰهَآ٤٣ إِلَىٰ رَبِّكَ مُنتَهَىٰهَآ٤٤﴾ نازل شد [۱۴۶۵].

۱۱۶۸- ابن ابوحاتم از عروه نیز مانند این روایت کرده است.

***

[۱۴۶۲] ترجمه: «گویند: آن گاه آن باز گشتى زیانبار است». [۱۴۶۳] ترجمه: «درباره قیامت از تو مى‏پرسند که تحقّق آن چه زمانى است؟ تو در چه مقامى که هنگام وقوع آن را یاد کنى؟ منتهاى [دانش‏] آن به [نزد] پروردگار توست». [۱۴۶۴] حاکم ۲ / ۵۱۳، بزار ۲۲۷۹، «کشف» و طبری ۳۶۳۱۴ روایت کرده اند. حاکم و ذهبی این حدیث را صحیح می‌دانند. حاکم می‌گوید: «ابن عیینه در اواخر عمرش این را به قسم مرسل روایت می‌کرد» ابن ابوحاتم در «العلل» ۱۶۹۳ آورده که ابوذرعه می‌گفت: «این حدیث مرسل است» اما هیثمی در «مجمع الزوائد» ۷ / ۱۳۳ می‌گوید: «راوی‌های بزار راویی صحیح هستند» عبدالرزاق در «تفسیر قرآن» ۳۴۹۲ از عیینه از زهری از عروه به صورت مرسل روایت کرده است. «الکشاف» ۱۲۶۶ تخریج محقق. [۱۴۶۵] نسائی در «تفسیر» ۶۶۵، طبری ۳۶۳۱۵ و طبرانی ۸۲۱۰ روایت کرده اند. «تفسیر شوکانی» ۲۸۲۴.