امام مسلم ۲۰۴- ۲۶۱
او مسلم بن حجاج قشیری نیشابوری یکی از پیشوایان حدیث و مشاهیر آنانست وی در سال ۲۰۴ در نیشابور متولد شد وی از همان دوران کودکی علم آموزی را آغاز کرد سپس به دیگر مناطق اسلامی در پی تحصیل دانش سفر کرد که در خلال این سفرها عراق و حجاز و شام ومصر را از زیارت کرد و از شیوخ آن ولایات از جمله مشایخ بخاری و غیر آن‌ها اخذ حدیث نمود وی امام بخاری را بسیار دوست می‌داشت و برای وی احترام فوق العاده قائل بود و در تألیف صحیح خود را از او پیروی نمود مگر اینکه در آخرین روزهایشان تیرگی در بینشان افتاد و امام مسلم در سال ۲۶۱ در نیشابور دار فانی را وداع گفت وی کتاب صحیح مشهور به صحیح مسلم را تألیف کرد و او را از شکوهمند‌ترین کتاب‌هاست و با صحیح بخاری صحیح‌ترین کتاب‌ها هستند بیشتر علما صحیح بخاری را بر صحیح مسلم ترجیح می‌دهند. بخاطر چند چیز:
۱- بخاری ملاقات راوی را با کسی که از او روایت می‌کند شرط صحت حدیث دانسته و تنها به همعصری آنان اکتفا نکرده است در حالیکه مسلم فقط به همعصر بودن آنان اکتفا می‌کند.
۲- ریز بینی فقها نه بخاری و شامل آمدن صحیح وی بر استنباط‌های فقهی که در صحیح مسلم یافت نمی‌شوند.
۳- دقت بخاری در انتخاب مردان روایت تا جایی که عدۀ مردانی که حافظین حدیث دربارۀ آن‌ها سخن گفته‌اند و در تضعیف آن‌ها کوشیده‌اند – با اینکه مجال مناقشه و دفاع از آن‌ها وجود دارد – از هشتاد تن فراتر نمی‌رود ولی مردانی که در صحیح مسلم مورد طعن حدیث شناسان قرار گرفته‌اند عدۀ آنان به ۱۶۰ نفر یعنی دو برابر آنچه که در بخاری است می‌رسد با اینکه بخاری از آن هشتاد تن حدیث‌های بسیاری روایت نکرده است و اغلب آنان شیوخ بخاری هستند شیوخی که بخاری بیشتر از غیر خودش به خصوصیات آنان آگاهی دارد.
۴- احادیثی که در بخاری بخاطر اعلال [۳۸۵]و شذوذ [۳۸۶]مورد انتقاد قرار گرفته‌اند کمتر از احادیثی هستند که در صحیح مسلم بخاطر دو امر فوق مورد انتقا د قرار گرفته‌اند که تعداد اینگونه احادیث در بخاری ٧۸ حدیث و در صحیح مسلم به تنهایی به ۱۳۰ حدیث می‌رسد بخاطر همین مطلب بیشتر علما صحیح بخاری را بر صحیح مسلم ترجیح می‌دهند و علاوه بر این همۀ علما در این که شخص بخاری بر شخص مسلم در حدیث شناسی برتری داشت و از نظر ارجمندی بالاتر است اتفاق نظر دارند وخود مسلم هم به این امر اعتراف نموده است و مسلم از بخاری حدیث روایت کرده و اما بخاری هیچ چیزی را از مسلم روایت ننموده است آری بعد از این ثنا و تمجید از صحیح بخاری باید گفته شود صحیح مسلم هم امتیازاتی بر بخاری دارد بواسطه چند امر علمی که به تألیف مربوط می‌شود که مسلم حدیث را قطعه قطعه نکرده و اسناد را تکرار ننموده است و تمام چیزهایی که در مورد یک حدیث می‌آید در یک باب جمع آوری می‌نماید و در آن باب همۀ طرق حدیث را که مورد پسند خودش است جمع‌آوری نموده و همچنین استنادهایی متعدد و الفاظ گوناگون آن حدیث را در همان باب آورده است که این خصوصیات باعث شده است فراگیری صحیح مسلم بر طلاب از صحیح بخاری آسانتر باشد چنانکه او برای کتابش مقدمه‌ای گرانبها قرار داده که در آن بیان کرده است. چیزی را که او را وادار به تألیف این کتاب نموده است و همچنین سبک خود را در این کتاب را در آن مقدمه توضیح داده است چقدر زیباست که آنچه در مورد صحیحین گفته شده است: گفتند مسلم را فضلی هست گفتم بخاری بالاتر است گفتند در آن تکراری هست گفتم تکرار شیرینتر است. بدون مکر احادیث او ۴۰۰۰ حدیث است و با مکرر ٧۲٧۵ حدیث است و بسیاری از پیشوایان حافظ حدیث بر صحیح مسلم شرح نوشته‌اند که صاحب (کشف الظنون) نام ۱۵ شرح از آن شروح را ذکر کرده است که از مشهورترین آنان شرح امام حافظ ابی ذکر یا یحیی بن شرف النووی شافعی مذهب متوفای سال ۶٧۶ هجری است و بعضی از علما هم آن را مختصر کرده‌اند که از مشهورترین مختصر ات آن می‌توان شرح تلخیص کتاب مسلم و شرحه) تألیف احمد بن عمر قرطبی متوفای ۶۵۶ مختصر حافظ زکی الدین عبدالعظیم المنذری متوفای ۶۵۶ را نام برد [۳۸٧].
[۳۸۵] عبارتست از علت یابی در حدیث. علت = وصف پنهانی در حدیث بظاهر صحیح که باعث ضعف حدیث می‌شود. [۳۸۶] شذوذ = روایت ثقه که مخالف ثقه‌های دیگر باشد. [۳۸٧] تهذیب الاسماء للنووی ۲/۸٩ و مفتاح السنه ص ۴۶.