اقتصاد اسلامی

فهرست کتاب

صندوق بین‌المللی پول:[١٢٠]

صندوق بین‌المللی پول:[١٢٠]

دومین سازمانی که تشکیل آن در کنفرانس به‌تصویب رسید، صندوق بین‌المللی پول بود. در عربی آن را «صندوق النقدالدولی» و در انگلیسی "International Monetary Fund" می‌گویند. اسم مخفف آن "I.M.F" است. این سازمان که تأسیس آن در سال ١٩٤٤م به‌تصویب کنفرانس رسیده بود، در سال ١٩٤٨م به ‌وجود آمد، همانطور که کلیه بانک‌های یک کشور، وابسته به یک بانک مرکزی هستند، بانک‌های مرکزی تمام کشورها نیز به سازمان صندوق بین‌المللی پول وابسته می‌شوند. بنابراین گویا این سازمان، به ‌عنوان یک بانک مرکزی، برای جهان به‌ شمار می‌رود که به‌کشورهایی که برای پرداخت‌های فوری، نیاز به‌پول داشته باشند، قرض کوتاه‌مدت می‌دهد. گاهی با آن که وضعیت اقتصادی یک کشور رضایت‌بخش است، اما برای یک فعالیت بازرگانی به طور فوری به‌ پول نقد نیاز پیدا می‌کند، در چنین شرایطی صندوق بین‌المللی پول، وجهی را به‌ عنوان قرض به‌آن کشور می‌پردازد. هر کشور در صندوق بین‌المللی پول، دارای سهمیه "Quata" می‌باشد که میزان آن، براساس تناسب تجارت آن کشور با تجارت بین‌المللی مشخص می‌شود. به‌ عنوان مثال: اگر میزان سرمایه تجارت جهانی یک میلیارد دلار و میزان سرمایه‌ی یک کشور در تجارت جهانی پنجاه میلیون دلار باشد، سهمیه‌ی آن کشور در صندوق بین‌المللی پول ٥ درصد مقرر می‌شود. میزان نرخ این سهمیه گاه کم‌تر یا بیشتر از این نیز می‌شود. مبلغ این سهمیه با معادل دلار مقرر می‌گردد و هر کشور ٢٥ درصد سهمیه‌ی خود را به‌ شکل طلا و ٧٥ درصد دیگر را به شکل پول کشور خود، در صندوق بین‌المللی پول جمع‌آوری می‌کند و به ‌این ترتیب در "I.M.F" مقادیر زیادی از طلا و پول تمام کشورها جمع‌ می‌گردد. کشورهای عضو صندوق بین‌المللی پول، در صورت نیاز حق استقراض خواهند داشت که به آن "Drawing Rights"[١٢١] و در عربی «حقوق السحب» می‌گویند.

نرخ مبلغ قرض به ‌هر کشور براساس میزان متناسب با مبلغی که آن کشور در صندوق بین‌المللی پول گذاشته است، تعیین می‌گردد. مثلاً به‌ هر کشور تا سقف ٥ برابر سرمایه گذاشته شده‌ی خود، حق برداشت داده می‌شود و این نرخ همواره تغییر نیز می‌یابد.

مبلغ قرضی که براساس "Drawing Rights" (حق برداشت) به‌ هر کشور می‌رسد. به چندین قسط کوچک‌تر تقسیم می‌گردد. به‌ هر قسط "Tranche"[١٢٢] گفته می‌شود. اولین مبلغ قسط این قرض، ٢٥ درصد می‌باشد که حق برداشت آن، به‌ هر کشور داده می‌شود و قرض آن همیشه بدون شرط و کم‌بهره است. این قسط را "Gold Tranche" می‌گویند. در قسط‌های بعدی به‌حسب ترتیب، بر شرایط و محدودیت‌های قرض افزوده می‌شود و صندوق بین‌المللی پول با اعمال شرایط سنگین و تعیین سودهای کلان برای دادن قرض‌های کوتاه ‌مدت آماده می‌شود. این اقساط را "Conditionality Tranches"[١٢٣] می‌گویند.

شیوه‌ی کار و طرح‌های اجرایی این سازمان نیز از طریق آرای، کشورهای عضو مشخص می‌گردد و مقدار رأی نیز بر مبنای میزان سمهیه "Quata" هر کشور تعیین می‌شود. پس کشوری که دارای سهمیه بیشتر در صندوق است، حق رأی بیشتر را نیز خواهد داشت. در "I.M.F' حساب دیگری وجود دارد که به آن در انگلیسی "Drawing Rights Special"[١٢٤] و به ‌صورت اختصار "D.R.S" و در عربی «حقوق السحب الخاصة» می‌گویند. در این حساب، با تصویب و هماهنگی کشورهای عضو، قرض‌های اضافی مازاد بر مبلغ قرض‌های مجاز، پرداخت می‌گردد. تناسب تقسیم مبالغ قرض‌های اضافی درمیان کشورها نیز، مطابق با نرخ سهمیه هر کشور می‌شود.

[١٢٠]- صندوق بین‌المللی پول در ژوئن سال ١٩٤٤ تأسیس شد. مقر صندوق در شهر واشنگتن، پایتخت ایالات متحده آمریکا است و گرچه از مؤسسات وابسته به سازمان ملل به‌شمار می‌آید، ولی به‌ موجب اساسنامه از استقلال کامل برخوردار است. اهداف صندوق بین‌المللی پول عبارتند از: تدوین مقررات برای نظام پولی بین‌المللی و نظارت بر اجرای آن -بررسی و کنترل حجم نقدینگی بین‌المللی- اعطای وام کوتاه ‌مدت و بلند مدت به‌کشورهای عضو.

[١٢١]- حق برداشت (از حساب).

[١٢٢]- کلمه فرانسوی و به‌ معنای قسط و بخش می‌باشد. (مؤلف)

[١٢٣]- اقساط مشروطه.

[١٢٤]- حق برداشت مخصوص. در سال ١٩٦٩م، صندوق بین‌المللی پول به ‌منظور کمبود نقدینگی بین‌المللی، به‌ویژه بعد از جنگ جهانی دوم که یکی از مشکلات تجارت بین‌المللی شده بود، اساسنامه‌ی خود را برای ایجاد یک پول ذخیره‌ی جدید به‌نام «حق برداشت مخصوص» اصلاح نمود تا به این وسیله کمبود نقدینگی بین‌المللی را تا حدودی جبران کند. بنابراین حق برداشت مخصوص در واقع یک نوع دارایی یا ذخیره‌ی پولی بین‌المللی است که توسط صندوق ایجاد شده و پشتوانه‌ی آن موافقت کشورهای شرکت‌کننده در طرح مذکور است.