گزیدهای از قانون نظام صنفی:
قانون نظام صنفی که در تیرماه سال ١٣٥٩ به تصویب شورای انقلاب رسیده و سپس در تاریخهای ٣١/٢/١٣٦٨ و ١٣/١٢/١٣٦٨ و ٢٦/٦/١٣٧٤ در مجلس شورای اسلامی بهتصویب رسیده، مقرراتی را برای ایجاد واحد صنفی (واحد کسب) تعیین نموده که برخی از مواد آن به شرح زیر میباشند:
ماده ٢- فرد صنفی: شخص حقیقی و یا حقوقی که در یکی از فعالیتهای صنفی اعم از تولید، تبدیل، خرید و فروش، توزیع و انجام خدمات بدنی یا فکری سرمایهگذاری نموده و به عنوان پیشهور و صاحب حرفه و مشاغل آزاد خواه شخصاً یا با مباشرت دیگران محل کسبی دایر و یا وسیله کسب فراهم کند و تمام یا قسمتی از کالا و یا محصول و یا خدمات را مستقیماً به مصرفکننده عرضه نماید فرد صنفی شناخته میشود (مانند شخصی که دارای مغازهی خواربارفروشی است).
ماده ٣- واحد صنفی: واحدهای اقتصادی و یا خدماتی که فعالیت آنها در محل ثابت یا وسیلهی سیار باشد و توسط فرد یا افراد صنفی به اخذ پروانهی کسب و یا پروانه اشتغال دایر شده و یا بشود واحد صنفی شناخته میشود. (مانند خواربارفروشی، خیاط، تعمیرکار، ماشین و ...).
تبصره: منظور از وسیلهی سیار تاکسیبار، کمپرسی، بارکشهای شهری و جراثقال میباشد.
براساس تبصرهی ماده چهار قانون نظام صنفی، انواع صنف بهچهار گروه ذیل تقسیم میگردد:
١- صنوف تولیدی: آندسته از صنوفی که فعالیت و خلاقیتهای آنها منجر به تغییر فیزیکی و یا شیمیایی مواد گشته و منحصراً تولیدات خود را مستقیم و یا غیرمستقیم در اختیار مصرفکننده قرار میدهند، صنف تولیدی نامیده میشود. [مانند تولیدکنندگان لوازم خانگی و یا لوازم پلاستیکی و غیره که خود مبادرت به عرضهی تولیدات خود چه بهصورت مستقیم و یا از طریق نمایندگیهای خود مینمایند].
٢- صنوف خدماتی فنی: آندسته از صنوفی که فعالیت آنها منجر به رفععیب و نقص یا مرمت و نگهداری کالا میگردد یا اشتغال بهآن مستلزم داشتن صلاحیت فنی لازم میباشد، صنف خدمات فنی نامیده میشود. [مانند تعمیرکار لوازم خانگی و مشابه آن ...].
٣- صنوف توزیعی: آندسته از صنوفی که صرفاً نسبت به عرضهی کالا از محل واردات یا تولیدات داخلی اقدام مینمایند بدونآنکه در تولید کالا یا تغییر شکل دادن کیفیت آن نقش داشته باشند. صنف توزیع نامیده میشود. [مانند فروشندهی مواد غذایی، پوشاک، لوازم خانگی و ...].
٤- صنوف خدماتی: آندسته از صنوفی که با فعالیتهای خود قسمتی از نیازهای جامعه را تأمین نموده و این فعالیت در زمینهی تبدیل مواد به فرآورده و یا خدمات فنی نباشد، صنف خدماتی نامیده میشود. [مانند بنگاههای معاملات املاک و تاکسیهای تلفنی و ...].
ماده ٥- (قانون نظام صنفی) پروانه کسب: اجازهای است که طبق مقررات این قانون بهمنظور شروع و ادامه کسب و کار و حرفه یا افراد صنفی برای محل مشخص و یا وسیله کسب شخص داده میشود. [مانند جواز خواربار فروشی یا خیاطی و مانند آنها].
ماده ٦- پروانه اشتغال: گواهینامه مهارت فنی است که توسط مراجع ذیصلاح صادر میگردد. [معمولاً این نوع گواهی توسط مراکز آموزش فنی و حرفهای صادر میشوند].
ماده ٨- اتحادیه منطقهای صنفی: در هر منطقهی شهرداری افراد یک صنف با یکدیگر تشریک مساعی و معاضدت نموده، برای حفظ حقوق و حیثیت و شئون شغلی خود تشکیل یک اتحادیه منطقهای صنفی را میدهند.
تبصره: در شهرهایی که شهرداری به مناطق تقسیم نشده است افراد هر یک از صنوف تشکیل یک اتحادیه صنفی میدهند.
ماده ٩- اتحادیههای مرکزی صنفی: در شهرهایی که اتحادیههای منطقهای صنفی وجود دارد به منظور ایجاد هماهنگی بین اتحادیهی مذکور یک اتحادیه مرکزی مرکب از نمایندگان اتحادیههای منطقهای صنفی تشکیل خواهد شد.
ماده ١٠- مجمع امور صنفی: تشکیل میشود از نمایندگان منتخب اتحادیههای مرکزی صنفی یا اتحادیههای صنفی.
براساس بند ٢ ماده ١٤ قانون نظام صنفی: هر کس بخواهد یک واحد صنفی ایجاد کند قبل از سپردن هرگونه تعهد و یا پرداخت سرقفلی و یا عقد اجاره و یا خرید محل باید به اتحادیهی منطقهای مربوطه مراجعه و با توجه به مقررات مربوط تقاضای کتبی خود را تسلیم کند. اتحادیه منطقهای موظف است با رعایت حق تقدم درخواستهای رسیده نظر خود را ظرف یک هفته به متقاضی اعلام نماید. در صورت قبول تقاضا اتحادیه مرکزی دریافت و به متقاضی تسلیم نماید و متقاضی مکلف است از تاریخ دریافت پروانه، ظرف سه ماه نسبت به افتتاح محل کار اقدام کند والا رعایت حقتقدم متقاضی الزامی نخواهد بود.
ماده ١٥- تأسیس هر نوع محل کسب و واحد صنفی و اشتغال به هر نوع کسب و حرفه مستلزم داشتن صلاحیت و پروانه از اتحادیهی صنفی مربوطه خواهد بود و در غیر اینصورت فعالیت آنان غیرقانونی محسوب میگردد.