حکم «اعادة تمویل الصادرات»
در ضمن بحث در زمینهی نقش بانک در صادرات و واردات کالا این مطلب نیز بیان شد که بانک مرکزی جهت تشویق در زمینهی توسعه صادرات کالاهای غیرنفتی طرحی بهنام «اعادۀ تمویلالصادرات» "Export Refinancing Scheme" پیاده نموده است، توضیح دو روش این طرح نیز در محل خود بیان شد، در اینجا حکم شرعی هر یک توضیح داده خواهد شد.
روش اول این طرح این بود که بانک مرکزی به بانکهای تجاری وام میدهد و بر آن ٥ درصد سود میگیرد. سود بودن این پنج درصد نیازی به تأمل و تحقیق ندارد. اما روش جدیدی که پس از الغای روش قبلی اتخاذ شد این است که، بانک مرکزی بهجای دادن وام، بهنام بانکهای تجاری حساب باز میکند که به او حق برداشت از این حساب داده نمیشود. این عملیات در واقع معاملهی وام نیست. بلکه صرفاً یک عملیات کاغذی (صوری) میباشد و وجهی که بانک مرکزی به حساب اوراق قرضه در قبال این حساب باز شده به بانک تجاری میدهد، نیز خالی از اشکال شرعی است، زیرا این وجه در وهلهی اول اعتبار یک جایزه را دارد که از ناحیهی بانک مرکزی جهت تشویق تاجر صادرکننده اختصاص یافته است.
البته بانک مرکزی این نفع را که معمولاً سیزده یا چهارده درصد میباشد، پس از دریافت پنج درصد سود از بانک تجاری به او میدهد و در آن شبههی «ربوالفضل» وجود دارد، از این جهت اگر بانک مرکزی بهجای دریافت آن از بانکهای تجاری، از مقدار نفعی که خود به بانکهای تجاری میدهد، بکاهد بهتر است. مثلاً بهجای پرداخت سیزده درصد نفع، هشت درصد نفع به آنها بدهد. چون هدف اصلی بانک مرکزی توسعه صادرات کالا از طریق دادن سوبسید "Subsidy" (یارانه) به بانکهای تجاری میباشد تا بانکها با دادن نفع کم در زمینهی صادرات سرمایهگذاری بکنند، بنابراین بهترین روش، اختصاص یارانه بهطور مستقیم برای اینکار میباشد.