اقتصاد اسلامی

تعریف سپرده از نظر علمای حنفی:

سپرده از نظر علمای حنفی به‌معنای شیء سپرده‌گذارده شده است. یعنی مالی که نزد امانت‌دار گذارده می‌شود تا برای مالکش نگهداری شود و در معنای مصدری (سپرده‌گذاری) عبارت از آن است که مالک، شخص دیگری را به‌طور صریح یا ضمنی، مأمور حفظ و نگهداری مال خود گرداند. صریح، هنگامی است که به او بگوید: این مال را از من بگیر و برایم نگهداری کن و ضمنی به‌گونه‌ای است که اگر کسی کالای فرد ناشناسی را یافت و آن‌را به قصد نگهداری برای مالکش نزد خود نگه داشت در این‌صورت مال مورد بحث، به‌عنوان سپرده دست اوست، به‌گونه‌ای که اگر آن‌را رها کند (و از نگهداریش سرباز زند) مسئول است. علمای حنفی نظرشان بر این است که سپرده به مفهوم چیزی که به ودیعه گذارده می‌شود بر غیرمال اطلاق نمی‌شود و در این صورت چیزهایی که نتوان آن‌ها را مال به‌شمار آورد مانند فرزند و همسر اگر نزد فرد امینی قرار داده شوند، سپرده به‌شمار نمی‌روند، شمس‌الدین احمدبن قودر مصنف کتاب «تکلمة فتح‌ القدیر» می‌گوید: سپرده به لحاظ لغوی جز مال، بر چیزی اطلاق نمی‌شود و استنادش بر این است که آن‌چه از کتب معتبر لغت همچون الصحاح، القاموس المحیط والمغرب مستفاد می‌شود این است که سپرده گذاری، مسلط ساختن دیگری بر حفظ مال و نه چیزی دیگری است. زیرا در بیان معنای این لغت، تنها همین مورد ذکر شده است، چنان‌که گفته می‌شود: «مالی را به ودیعه گذاردم» یعنی نزد او به‌عنوان سپرده گذاشتم و اگر تنها ویژه‌ی مال نبود می‌گفتند: چیزی را نزدش به ودیعه گذاردم یا به او سپردم تا ودیعه‌ی او باشد[٢٤٩].

[٢٤٩]- تکملة فتح القدیر: ص ٨٨-٨٩ و حاشیة ابن عابدین: ج ٤، ص ٦٨٠.