اقتصاد اسلامی

اعتبار پول کاغذی و احکام فقهی آن:

با توجه به توضیحاتی که داده شد، روشن گردید که پول کاغذی، دوران متعددی را پشت سر گذاشته است. زمانی در پشتوانه‌ی پول به طور صد درصد طلا وجود داشت که آن ‌را "Gold Bullion Standard" می‌گفتند، پس از آن دوران "Fidiciary Money" فرا رسید که در پشتوانه‌ی پول فقط تا میزان متناسبی طلا وجود داشت. سپس دوران وابستگی تمام پول‌ها به‌‌دلار و وابستگی دلار به طلا فرا رسید[١٣١]. تا این‌که در سال ١٩٧١ میلادی آمریکا از دادن طلا طفره رفت و تمام پول‌ها از پشتوانه‌ی طلا خالی شد.

اکنون چیزی در پشتوانه پول‌ها وجود ندارد و وسیله‌ی مبادله بودن آن‌ها هم اصطلاحی بیش نیست و این عبارت که مثلاً بر روی اسکناس‌های پاکستانی چاپ شده است. که: «به ‌حامل این پول به‌ وقت مطالبه، این‌قدر روپیه داده می‌شود» بی‌معنا شده است.

اکنون در مورد اعتبار پول‌های کاغذی دو نظر وجود دارد:

١- اغلب کارشناسان اقتصادی می‌گویند: دلیل این‌که طلا را به‌ عنوان پشتوانه‌ی پول قرار می‌دادند این بود که، طلا در زمان گذشته به‌ عنوان یک وسیله‌ی مبادله رواج داشت و در تمام کشورها، براساس آن تجارت می‌شد. اگر همین مقصود از پول کاغذی، بدون واسطه قرار دادن طلا، حاصل شود و آن به ‌طور یک وسیله‌ی مبادله شناخته شود، نیازی به واسطه قرار دادن طلا نمی‌شود.

به ‌موجب این نظر، پول کاغذی عبارت از، قدرت خرید مخصوص است، یعنی ‌با آن می‌توان مقدار مشخصی از کالا را خرید. پس به‌جای طلا، مجموعه‌ای از کالاهای مختلف و غیر معین پشتوانه‌ی "Basket of Goods"[١٣٢] و در عربی «سلة‌ البضائع» می‌گویند.

٢- پول کاغذی یک نقد اصطلاحی و ثمن عرفی است. به‌ این معنا که، اگرچه دارای ارزش ذاتی نیست، اما در اصطلاح، به‌ عنوان ابزاری برای مبادله‌ی ارزش مالی مخصوص قرار داده شده است.

[١٣١]- پول اعتباری

[١٣٢]- به پول‌های این دوران «پول بی‌شتوانه» "Tolen Money" می‌گفتند. (مترجم)