اقتصاد اسلامی

سرمایه‌ی شرکت سهامی عام:[٣٣]

دولت پس از صدور اجاره‌نامه تأسیس شرکت، سقف سرمایه‌ای را که به‌ میزان آن، باید سهام انتشار داده شده یا به میزان آن مردم به مشارکت و خرید سهام فرا خوانده شوند را نیز مشخص می‌کند. این مبلغ را «سرمایه مجاز» و در عربی «رأس‌ الـمال ‌الـمسموح» یا «رأس‌الـمال ‌الـمصرح» و در انگلیسی"Authorised Capital' و در فارسی «سرمایه ثبتی» یا «سرمایه اولیه» می‌گویند.

قسمتی از این سرمایه از طرف مؤسسین شرکت سهامی پرداخت می‌گردد که "Sponsors Capital"[٣٤] گفته می‌شود.

به سرمایه‌ای که مردم عادی یا مؤسسین شرکت به‌ میزان آن، بعد از انتشار سهام قرار خرید می‌گذارند (سرمایه شرکت) "Suvcribted Capital" می‌گویند. اما سهامداران ملزم به پرداخت فوری کل این مبلغ نخواهند بود، بلکه به ‌طور اقساط نیز می‌توانند آن را بپردازند. به ‌مبلغ هر قسط از مجموعه‌ی این سرمایه‌ی مشترک که در اوقات مختلف پرداخت می‌گردد، «سرمایه پرداخت شده» و در عربی «رأس‌ الـمال‌ الـمدفوع»و در انگلیسی "Paidup Capital" می‌گویند. سرمایه‌ای که شرکت به‌ میزان مبلغ آن سهام صادر می‌کند و مردم را به اشتراک فرا می‌خواند، (سرمایه منتشر شده) - (سهام منتشر شده) و «رأس‌ الـمال‌ الـمدفوع» "Issue Capital' می‌گویند و به مبلغ سرمایه‌ای که از ناحیه مردم وعده‌ی خرید سهام به ‌میزان آن، پس از پر کردن فرم، تعهد می‌شود (سرمایه اشتراکی) و در عربی «رأس ‌الـمال ‌الـمساهم» یا «رأس‌ الـمال ‌الـمکتوب» و در انگلیسی "Suvscribed Capital" [و در فارسی سهام پذیره‌نویسی شده] می‌گویند.

مثلاً به‌ شرکتی با سقف ١٠٠ میلیون تومان اجازه فعالیت در زمینه تولید داده شده، پرداخت ٢٠ میلیون تومان از این مبلغ بر عهده‌ی مؤسسین شرکت می‌باشد که ١٠ میلیون از آن را باید فوراً پرداخت نمایند. ٨٠ میلیون دیگر باید از جانب سهامداران عمومی تأمین شود که پیشاپیش برای میزان ٦٠ میلیون تومان از آن، سهام باید منتشر کرده و باقی‌مانده جهت تضمین هزینه‌های احتمالی آینده، نگهداری می‌شود و مردم نیز مثلاً برای مبلغ ٥٠ میلیون تومان از میان ٦٠ میلیون تومان فرم پذیره‌نویسی سهام پر می‌کنند.

حال از میان مبالغ فوق، مبلغ ١٠٠ میلیون تومان (سرمایه مجاز) و مبلغ ١٠ میلیون تومان پرداخت شده از طرف مؤسسین شرکت سهامی (سرمایه پرداخت شده) از (سرمایه تضمینی) است. مبلغ ٦٠ میلیون تومان نیز (سرمایه منتشر شده) "Issud Capital" و مبلغ ٥٠ میلیون تومان پرداخت شده از آن (سرمایه اشتراکی) "Subscribted Capital" است.

در صورتی که درخواست‌های فرم پذیره‌نویسی سهام، افزون بر میزان سرمایه منتشر شده بشود، گزینش مقرر شده‌ی درخواست متقاضیان خرید سهام براساس قرعه صورت می‌گیرد، احتمال می‌رود مقدار درخواست‌های دریافتی به کم‌تر از سرمایه مزبور نیز برسد و مردم مقدار کمتری از سهام جاری شده را بخرند به ‌منظور تضمین ضررهای این احتمال، بانک یا یکی دیگر از سازما‌‌نهای مالی پیشاپیش، خرید «سهام بدون مشتری» را به ‌عهده می‌گیرد این نوع تضمین را (ضمان ‌الاکتتاب) می‌گویند. بانک در قبال این تضمین نرخ معینی از کارمزد مثلاً (یک درصد از کل سرمایه) را از شرکت وصول می‌کند. این اجرت را بانک در هر صورت از شرکت می‌گیرد، خواه نوبت خرید سهام خریداری نشده "Underwriting"[٣٥] برای او برسد یا خیر و به پشتوانه رسیدن این نوبت عموماً بانک به‌ جای نگهداری این سهام نزد خود آنها را می‌‌فروشد، این تضمین از یک بانک و با تقسیم سرمایه از چند بانک هم گرفته می‌شود.

[٣٣]- بر اساس ماده ٥ قانون تجارت ایران سرمایه شرکت‌های سهامی عام از پنج میلیون و سرمایه شرکت‌های سهامی خاص از یک میلیون ریال نباید کم‌تر باشد.

[٣٤]- سرمایه تضمینی (سرمایه پرداخت شده توسط مؤسسین).

[٣٥]- تعهد خرید سهام خریداری نشده یک شرکت.