تسهیلات اعطایی بانکها در ایران:
فصل سوم از قانون بانکداری بدون ربا، طی مواد هفت الی هفده به مسئلهی تسهیلات اعطایی بانکها میپردازد. قراردادهایی که براساس عملیات بانکداری میتوانند اعطای تسهیلات کنند به این قرار است:
قرضالحسنة: قرضالحسنه عقدی است (پیمانی است) که بهموجب آن بانکها میتوانند بهعنوان قرضدهنده مبلغ معینی را طبق ضوابط مقرر به افراد و شرکتها بهطور قرض واگذار نمایند و گیرنده متعهد میشود معادل مبلغ دریافتی را بازپرداخت کند.
مضاربه: مضاربه عقدی است که بهموجب آن براساس یک قرارداد بین بانک و شخص (حقیقی و حقوقی) دیگری برای اقدام به یک امر تجارتی (خرید و فروش کالا) سرمایه و کار لازم فراهم میشود. در این قرارداد بانک بهعنوان مضارب، تأمین کنندهی وجه مورد لزوم (سرمایه مضاربه) و طرف دیگر قرارداد بهعنوان عامل عهدهدار انجام کلیهی امور مربوط به موضوع قرارداد میباشد. سود حاصل از انجام معاملهی موردنظر بین بانک و عامل در پایان کار تقسیم خواهد شد و نسبت این تقسیم براساس توافق اولیه خواهد بود.
مشارکت مدنی: مشارکت مدنی توسط بانک عبارت است از: «درآمیختن سهمالشرکه نقدی و یا غیرنقدی شریک با سهمالشرکه نقدی و یا غیرنقدی بانک بهنحو مشاع برای انجام کاری معین در زمینهی فعالیتهای تولیدی، بازرگانی و خدماتی بهمدت محدود به قصد انتفاع بر حسب قرارداد».
مشارکت حقوقی: مشارکت حقوقی عبارت است از: تأمین قسمتی از سرمایهی شرکتهای سهامی جدید یا خرید قسمتی از سهام شرکتهای سهامی توسط بانک.
فروش اقساطی: بانکها میتوانند به منظور ایجاد تسهیلات لازم جهت استفاده در امور تولیدی و خدماتی سه دسته از کالاهای زیر را تهیه و از طریق فروش اقساطی در اختیار متقاضیان قرار دهند.
الف: مواد اولیه و لوازم یدکی.
ب: اموال منقول نظیر وسایل، ماشینآلات و تأسیسات.
ج: مسکن.
معاملات سلف: منظور از معامله سلف در عملیات بانکی، پیشخرید نقدی محصولات تولیدی (صنعتی، کشاورزی، معدنی) بهقیمت معین است.