اقتصاد اسلامی

نقش بانک در امر واردات کالا:

تاجر صادر کننده‌ی کالا همواره به‌دنبال این مطلب است که جهت صدور کالای خود اعتماد لازم را از تاجر وارد‌کننده کالا (خریدار کالا) به‌دست آورد، بنابراین از وی «ضمانت‌نامه‌ی بانکی» مطالبه می‌کند که به ‌موجب آن بانک، ضمانت پرداخت قیمت جنس خریداری شده را به ‌تاجر صادر کننده‌ی آن بدهد. این ضمانت‌نامه را در عربی «خطاب‌ الضمان» یا «خطاب ‌الاعتماد» و در انگلیسی "Letter of Credit" و در فارسی «اعتبار اسنادی» می‌گویند که به‌طور اختصار "L/C" (ال، سی) نیز گفته می‌شود[١٦٦].

عملیات دریافت این ضمانت‌نامه را افتتاح "L/C' (در فارسی گشایش اعتبار اسنادی) و در عربی «فتح‌ الاعتماد» می‌گویند. بانک پس از افتتاح "L/C' به‌ نام تاجر وارد کننده، آن‌ را به بانک مورد نظر تاجر صادرکننده می‌فرستد.

بانک صادرکننده (اعتبار اسنادی) را "Negotiating Bank" می‌گویند (این بانک معمولا در کشوری که واردکننده کالا در آن مقیم است فعالیت می‌کند) بعد از رسیدن "L/C" (اسناد اعتبار اسنادی به‌ دست تاجر صادرکننده)، کالا توسط صادرکننده به کشتی حمل می‌شود و شرکت کشتیرانی پس از قبول بار از صادرکننده برای حمل به کشور واردکننده یک برگ رسید حمل بار صادر می‌کند و یک نسخه آن‌را به صادرکننده تحویل می‌دهد، این برگ رسید را در عربی «بولیصة‌ الشحن» و در انگلیسی "Bill of Lading" و به فارسی «بارنامه حمل بار» گفته می‌شود[١٦٧].

بانک صادرکننده، بارنامه حمل بار را به همراه مدارک مربوط به بانک گشاینده‌ی "L/C" می‌فرستد، واردکننده پس از دریافت اسناد و بارنامه، آن‌را با «اعتبار اسنادی» مطابقت می‌دهد در صورت مخالفت فهرست کالاهای وارداتی با شرایط "L/C" مدارک را دوباره برمی‌گرداند و در صورت موافقت فهرست کالاها با سفارش‌های او، بار خود را با ارایه مدارک به بندرگاه تحویل می‌گیرد. معمولاً بانک این اسناد را پس از دریافت قیمت کالا از تاجر واردکننده به او می‌دهد. پرداخت قیمت کالا به بانک نیز براساس یکی از صورت‌های زیر انجام شود:

١- گاهی تاجر واردکننده هنگام افتتاح "L/C' تمام قیمت کالا را یک‌جا پرداخت می‌کند. این عمل را در اصطلاح، افتتاح "L/C' یا "Full Margin" و در عربی «فتح‌ الاعتماد بعطاء الکامل» و در فارسی «پرداخت کامل بهای کالا» می‌گویند. (در این‌صورت بانک فقط کارمزدی بابت افتتاح اعتبار از وارد کننده می‌گیرد).

٢- گاهی هنگام افتتاح "L/C' واردکننده کالا، فقط قسمتی از تمام قیمت کالا را پرداخت می‌کند. در این‌صورت افتتاح "L/C' به ‌میزان درصد قیمت پرداخت شده از کل مبلغ کالا افتتاح شده است. مثلاً اگر ٥٠ درصد از کل قیمت هنگام گشایش اعتبار پرداخت شود، می‌گویند افتتاح "L/C' با ٥٠ درصد انجام شده است (تاجر واردکننده بقیه بهای کالا را پس از رسیدن کالا به مقصد و دریافت اسناد حمل (و سایر اسناد) به بانک گشاینده اعتبار اسنادی "L/C' پرداخت می‌کند).

٣- گاهی تاجر واردکننده هنگام گشایش اعتبار اسنادی "L/C' هیچ مبلغی از بهای کالا را به‌ بانک پرداخت نمی‌کند، بلکه قیمت کالا را در زمان رسیدن کالا به مقصد و دریافت رسید حمل بار و سایر مدارک به‌ بانک بازکننده‌ی اعتبار پرداخت می‌کند، این‌مورد را در اصطلاح «افتتاح "L/C" با نرخ صفر» می‌گویند.

٤- گاهی با قرارداد مشترک بین بانک و تاجر واردکننده، بانک تمام قیمت کالا را از طرف او پرداخت می‌کند و تاجر واردکننده در طول یک‌مدت معین آن مبلغ را به‌بانک پرداخت می‌کند. در این‌صورت تاجر واردکننده به بانک بدهکار می‌شود بانک معمولاً در قبال این قرض از او سود دریافت می‌دارد.

[١٦٦]- اعتبار اسنادی قراردادی است که به ‌موجب آن بانک (بازکننده‌ی اعتبار – Issuing Bank) متعهد می‌شود که به ‌دستور و به ‌حساب خریدار کالا در قبال تسلیم مدارک و اسناد معین، بهای کالا را به ‌فروشنده بپردازد.

[١٦٧]- چنانچه کالا به‌وسیله واگن‌های راه‌آهن حمل شود حمل بار را بارنامه حمل کالا به ‌وسیله قطار، در انگلیسی "Bill of Ralway" و چنانچه کالا به ‌وسیله کامیون (تریلی) حمل شود به رسید حمل کالا، بارنامه حمل به‌ وسیله کامیون و در انگلیسی "Bill of Track" و در صورتی که کالا به‌ وسیله هواپیما حمل شود به رسید حمل بار، بارنامه حمل به‌ وسیله هواپیما و در انگلیسی "Bill of Airplan" می‌گویند.