معنی توبه ی نصوح یا خالص چیست؟
حافظ ابن کثیر در تفسیر خود می‌گوید: توبه ی نصوح یعنی توبه ی صادق قطعی که موجب محو گناهان گذشته تائب گردد. شکاف‌های او را ترمیم و پراکندگی او را جمع گرداند و همچنین موجبات پوشاندن گناهان و خطاهای بندۀ عاصی را فراهم آورد.
«نصوح» صیغه مبالغه «ناصح» است. مانند «مشکور و صبور» که صیغه مبالغه «شاکر و صابر» می‌باشند. ریشه [ن ص ح] در زبان عربی به معنای خالص است. وقتی گفته می‌شود «نصح العسل» یعنی عسل را از غش، خالص، و از قید تقلب و ناخالصیها آراسته گردید. توبۀ خالص همچون عبادت خالص است. قید خالص در مشورت یعنی آراستن مشورت از هر غشّ و نقص و فساد و انجام آن به بهترین وجه ممکن، خالص ضد غش است. عبارات علمای گذشته راجع به حقیقت توبه نصوح گوناگون است تا آنجا که امام قرطبی در تفسیر خود آن را به بیست و سه قول بیان داشته است [۲۴]که در حقیقت مرجع همۀ آنها یک چیز خواهد بود.
ابن جریر، ابن کثیر و ابن قیم از عمرو ابن مسعود و ابن بن کعب سروایت نموده‌اند که: توبه ی نصوح عبارت است از این‌که شخص از گناه چنان توبه کند همانطور که شیر به پستان حیوان بر نخواهد گشت او هم دیگر هیچ‌گاه مرتکب چنان گناهی نشود. احمد از ابن مسعود سبه طریق مرفوع روایت کرده است که: توبه از گناه عبارت از این است که شخص خود را از گناه خلع کند و دیگر بدان عودت ننماید.
حسن بصری می‌گوید: توبه نصوح، یعنی بنده نسبت به گذشتۀ خود نادم و پیشمان باشد و تصمیم قطعی بگیرد که هیچ‌گاه بدان گناه بازگشت ننماید.
کلبی می‌گوید: توبه نصوح یعنی استغفار با زبان، پشیمانی با قلب و خودداری با بدن.
محمدبن کعب قرطبی می‌گوید: توبه ی نصوح در بردارنده چهار چیز است: ۱- استغفار با زبان۲- امتناع و خودداری با اندام ۳- قصد ترک و عدم بازگشت به گناه با قلب ۴- ترک و مهاجرت از یاران و همنشینان بد [۲۵].
[۲۴] به تفسیر قرطبی آیه هشت سوره تحریم مراجعه نمایید. [۲۵] مدارج السالکین: ۱/۳۰٩-۳۱۰. تحقیق شیخ محمد حامد الفقی. و تفسیر ابن کثیر: ۴/۳٩۱ – ۳٩۲. چاپ السنة المحمدیة.