۱۲- دلایل کسانی که می‌گویند: توبه برای قاتل نیست
گروهی گفته‌اند، قاتل، توبه ندارد و این، معروف به نظریه ابن عباس لو یکی از دو روایت احمد بن حنبل است. اصحاب ابن عباس لمعارض نظریه او بودند و در استدلال خود چنین میگفتند: مگر خداوند در سورۀ فرقان نمی‌فرماید:
﴿وَلَا يَقۡتُلُونَ ٱلنَّفۡسَ ٱلَّتِي حَرَّمَ ٱللَّهُ إِلَّا بِٱلۡحَقِّ وَلَا يَزۡنُونَۚ وَمَن يَفۡعَلۡ ذَٰلِكَ يَلۡقَ أَثَامٗا٦٨ يُضَٰعَفۡ لَهُ ٱلۡعَذَابُ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ وَيَخۡلُدۡ فِيهِۦ مُهَانًا٦٩ إِلَّا مَن تَابَ وَءَامَنَ وَعَمِلَ عَمَلٗا صَٰلِحٗا فَأُوْلَٰٓئِكَ يُبَدِّلُ ٱللَّهُ سَئَِّاتِهِمۡ حَسَنَٰتٖۗ وَكَانَ ٱللَّهُ غَفُورٗا رَّحِيمٗا٧٠﴾[الفرقان: ۶۸-٧۰].
«و کسانى‌اند که با خدا معبودى دیگر نمى‌خوانند و کسى را که خدا [خونش را] حرام کرده است جز به حق نمى‌کشند، و زنا نمى‌کنند، و هر کس این‌ها را انجام دهد سزایش را دریافت خواهد کرد. براى او در روز قیامت عذاب دو چندان مى‌شود و پیوسته در آن خوار مى‌ماند».
ابن عباس بدر جواب گفت: این آیه مربوط به دوران جاهلیت اشخاص بوده است. هنگامی که گروهی از مشرکان مرتکب قتل و زنا شده بودند، نزد پیامبر ج آمدند، و گفتند: آنچه ما را بدان دعوت می‌کنی خوب است و می‌پذیریم در صورتی که به ما بگویی این ایمان آوردن ما موجب کفارت گناهان ما می‌شود! در این موقع آیه نازل گردید:
﴿وَٱلَّذِينَ لَا يَدۡعُونَ مَعَ ٱللَّهِ إِلَٰهًا ءَاخَرَ﴾[الفرقان: ۶۸].
این آیه مربوط به این اشخاص بود و اما آیه‌ای که در سورۀ نساء وارد شده که خداوند می‌فرماید:
﴿وَمَن يَقۡتُلۡ مُؤۡمِنٗا مُّتَعَمِّدٗا فَجَزَآؤُهُۥ جَهَنَّمُ خَٰلِدٗا فِيهَا وَغَضِبَ ٱللَّهُ عَلَيۡهِ وَلَعَنَهُۥ وَأَعَدَّ لَهُۥ عَذَابًا عَظِيمٗا٩٣﴾[النساء: ٩۳].
«هر کس عمداً مؤمنی را بکشد کیفرش دوزخ است که در آن ماندگار خواهد بود و خدا بر او خشم می‌گیرد و لعنتش می‌کند و عذابی بزرگ برایش آماده ساخته است».
مربوط به کسی است که اسلام و شریعت اسلامی را از روی علم و آگاهی پذیرفته و سپس مرتکب قتل گردد که پاداش او جهنم است.
زید بن ثابت سمی‌گوید: وقتی این آیه سوره فرقان ﴿وَٱلَّذِينَ لَا يَدۡعُونَ مَعَ ٱللَّهِ إِلَٰهًا ءَاخَرَ﴾ناز گردید از نرمی آن به شگفت آمدیم. هفت ماه از آن گذشت، آیه سخت و غلیظ به دنبال آن آیه نرم، نازل گردید و ناسخ آن گردید. در اینجا منظور زید از آیه ی غلیظ و سخت همین آیه سوره ی نساء و منظور وی از آیه ی نرم، آیه سوره فرقان می‌باشد. ابن عباس لمی‌گوید: آیه ی سوره فرقان مکی، و آیه ی سوره ی نساء مدنی است و هیچ چیز آن را نسخ نکرده است.
استدلال این گروه در این‌که میگفتند، قاتل توبه ندارد، این است که میگفتند: توبه ی کشتن یک مسلمان به عمد، ناممکن است، زیرا راهی برای درخواست حلالیت از او و یا بازگرداندن جان او [پس از دست رفتن آن] به بدن او، وجود ندارد. و توبه این مرد که از حقوق آدمی است جز با یکی از آن دو طریق ممکن نخواهد بود و آن دو را هم در حیطه توان قاتل نیست. پس توبه کسی نیست به حقوق آدمی که حق به صاحبش نرسیده و استحلالیت هم از آنها ممکن است چگونه صحیح می‌باشد؟
و نمی‌توان این موضع را با مال وقتی که صاحبش مرده باشد، و حق را به او پرداخت ننموده باشد، قیاس نمود، زیرا تائب می‌تواند مشابه آن مال که صدقه و خیرات است به او باز گرداند.
و باز این گروه می‌گویند: اعتراض بر ما وارد نمی‌شود بر این‌که: گناه شرک از قتل بزرگ‌تر است در حالی که توبه از شرک پذیرفتنی است. در جواب گفته می‌شود شرک حق الله محض است لذا توبه از آن ممکن است ولی حق آدمی، و توبه از آن متوقف بر ادای حق و یا طلب حلالیت از صاحب حق است و هر دو ناممکن می‌باشند.