گناهانی که در امتداد زمان تأثیر می‌گذارند
گناهان و خطاها ضمن امتداد افقی و مکانی به صورت عمودی و زمانی نیز امتداد می‌یابند. بعضی از گناهان در حد مرتکب آن پایان نمی‌یابد بلکه تأثیر آن در زمان کوتاه یا طولانی و چه بسا قرنها و گاهی تا روز قیامت باقی و استمرار خواهند داشت.
اینجاست که از سلف /روایت شده که می‌گفتند: «طوبی لـمن اذا مات ماتت ذنوبه معه و ويل لـمن اذا مات ظلت ذنوبه من بعده». «خوشا به حال کسی که وقتی بمیرد گناهانش نیز با او بمیرند و وای بر کسی که هرگاه بمیرد گناهانش پس از او زنده بمانند!».
به همین ترتیب بعضی از مردم می‌میرند در حالی که حسنات‌شان پس از مرگ آنان باقی می‌ماند و آن حسنات، عمر آنها را بیشتر و بیشتر می‌کنند مانند: صدقه‌ی جاریه، یا علمی که بعد از آنان باز به مردم سود رساند، یا فرزند صالحی که برای آنها دعا کند و یا روش و سنت خوبی را به جای گذاشته و مردم پس از آنان بدان عمل کنند. ثواب آن سنت نیکو و ثواب آن کسی که آن را انجام دهد بدون این‌که از ثواب او کاسته شود، برای آنان به حساب می‌آید.
در طرف دیگر، کسانی را می‌یابیم که یک روش بدی را اختراع نموده‌اند که گناه آن و گناه آن کسی که آن را انجام می‌دهد بدون آنکه از گناه او کاسته شود به حساب آن مخترع سنت، واریز می‌شود.
شخص اولی را پیشوای خیر و هدایت و این دومی را پیشوای شر و گمراهی می‌نامند. مانند کسانی که خداوند درباره‌ی آنان می‌فرماید:
﴿وَجَعَلۡنَٰهُمۡ أَئِمَّةٗ يَدۡعُونَ إِلَى ٱلنَّارِۖ﴾[القصص: ۴۱].
«و آنان را پیشوایانی که به‌سوی آتش می‌خوانند گردانیدیم».
در مقابل کسانی که خداوند درباره‌ی آنان می‌فرماید:
﴿وَجَعَلۡنَا مِنۡهُمۡ أَئِمَّةٗ يَهۡدُونَ بِأَمۡرِنَا﴾[السجدة: ۲۴].
«برخی از آنان را پیشوایانی قرار دادیم که به فرمان ما (مردم را) هدایت می‌کردند».
و در این راستا پیامبر خدا جمی‌فرماید: «لا تقتل نفس ظلما، إلا كان على ابن آدم الأول كفل من دمها، لأنه أول من سن القتل» [۱۰۱]. «هیچ کسی مظلومانه کشته نمی‌شود مگر این‌که فرزند اول آدم ÷نصیبی از خون آن را دارد؛ زیرا او نخستین کسی بود که قتل و کشتن بی‌گناهان را پایه ریزی کرد».
این فرزند شرور آدم که در آغاز تاریخ بشریت برادرش را به قتل رساند، سنت و شیوه‌ی قتل را برای دیگران به جای گذاشت که اگر سهم او در هر قتل هم اندک باشد ولی مجموع سهم اندک میلیون‌ها جنایت، قتل، قربانی، جنگ و امثال آن در طول تاریخ حیات بشر بسیار زیاد خواهد شد.
هر کسی گمراهی را در میان مردم انتشار دهد، اندیشه‌ی آنان را فاسد و تباه می‌نماید، در واقع ایمان آنان را سست می‌گرداند و در اندیشه‌ی آنان وسوسه‌ها و شبهات ایجاد می‌نماید. چنین کسی از هر وسیله‌ای که در این جهت استفاده کند، خواه ایراد سخنرانی، خواه ضبط و پخش نوار، خواه چاپ و نشر روزنامه و کتاب و خواه نشر به طریق دهان به دهان، تا دوام و استمرار طریق گمراهیش، حتی تا سالها و قرنها، شریک گناه گمراهان افکار خود است و در مقابل آن بازجویی و مجازات خواهد شد. و باید دانست که کیفر نویسندگان و روزنامه‌نگاران در رابطه با نشر و ترویج شبهات و وسوسه‌های گمراه‌کننده به مراتب بیشتر از مردمان عادی است.
و به سان آن است که یک بدعت قولی و یا عملی را در میان مردم انتشار دهد زیرا که هر بدعتی گمراهی و مسبب هر گمراهی در آتش است.
و همچنین کسی که یک فساد اخلاقی را در میان مردم ترویج نماید و بدان وسیله مردم را نسبت به انجام کارهای فسق و زشت، جری گرداند و یا آنان را به‌سوی انحراف و گناه بکشاند، خواه از طریق داستان‌های بزهکاری، یا با نمایشنامه‌های ضداخلاقی و یا رقصهای تباه‌کار و یا ترانه‌ها و آوازهای مهیج و محرک و یا از طریق یک مقاله‌ی انحرافی ویا عکس فضیحت‌بار و یا افشای تجاوزهای ناموسی و یا امثال آن که از جانب تباهکاران، کارگردانان فیلمها، مطربین و فیلمبرداران و عکاسان و ترانه‌گویان از مردان و زنان هنرمند و نویسنده و کارگردان، جاری گردد، باز همان حکم گناه ممتد در زمان‌ها و عصرها را دارد.
***
کسانی که زندگی مردم را به تباهی می‌کشانند و حقایق را بر مردم وارونه جلوه می‌دهند، شیاطین انسان‌نما هستند که بعضی از آنان سخنان باطل و تباه‌کننده را به دیگران القا می‌کنند و برای مردم سنت‌های غلط و قبیح بنا می‌نهند و آداب و فرهنگ مبتذلی را برای آنان به ارث می‌گذارند و برای گمراهی و به فساد کشاندن نسل جوان، برنامه‌ها و مؤسساتی پی‌ریزی می‌نمایند و به شیوه‌های گوناگون آنان را از هدایت رحمانی باز می‌دارند و آنان را به‌سوی هدایت شیطانی می‌کشانند و به وسیله‌ی فلسفه‌های باطل و تیزبین فسق و فجور آنان را از راه دین و تقوا و پرهیزگاری باز می‌دارند؟! و احادیث صحیح نبوی در این باره روایت شده از آن جمله پیامبر ج می‌فرماید: «من سن سنة حسنة فله أجرها وأجر من عمل بها إلى يوم القيامة ومن سن سنة سيئة فعليه وزرها ووزر من عمل بها إلى يوم القيامة» [۱۰۲]. «کسی که روش و طریقه‌ی نیکویی را بنیان گذارد ثواب آن و ثواب کسی که آن را انجام دهد، برای اوست و هر کسی روش و طریقه بدی را پایه ریزی کند گناه آن و گناه آن کسی که آن را انجام دهد به‌سوی او بازمی‌گردد بدون این‌که از گناه مرتکبین آن چیزی کم شود».
و باز می‌فرماید: «من دعا إلى هدی كان له أجره وأجر من اتبعه إلى يوم القيامة ومن دعا إلىضلالة كان عليه وزرها وزر من تبعه إلى يوم القيامة» [۱۰۳]. «هر کسی دیگری را به‌سوی هدایت دعوت کند ثواب آن و ثواب آن کسانی را که تا قیامت از او پیروی می‌کنند، دارد و آنکه دیگری را به‌سوی گمراهی دعوت کند، گناه آن و گناه آن کسانی را که تا قیامت از او پیروی می‌کنند داراست».
***
[۱۰۱] روایت از صحیح بخاری [۳۳۳۵]. [۱۰۲] روایت از مسلم. [۱۰۳] روایت از مسلم.