چگونه دایره‌ای به دور مسلمانان حلقه زد؟!
در آن هنگام کفار شکست خوردند، و از جبهه فرار کردند، تا به زنان‌شان رسیدند. وقتی تیراندازان دیدند، که کفار فرار می‌کنند ایشان نیز به سوی لشکر خود آمدند، در حالی که به پیروزی کامل یقین داشتند، و گفتند: ای قوم! غنیمت، غنیمت. فرمانده تیراندازان پیمان رسول الله جرا به ایشان تذکر داد، اما نشنیدند. گمان دیگر کردندکه دیگر کفار برنمی‌گردند، و جاهایی را که معرض خطر حمله دشمن بود، رها کردند.
تیراندازان پشت مسلمانان را که موضع حملۀ اسب‌سواران بود خالی گذاشتند. و از طرفی با پرچمداران کفار دچار شدند، و قوم‌شان از آنان دور افتادند. مشرکان فرصت آوردند و از پشت به مسلمانان حمله بردند. فریادزنی فریاد کشید: که ای مردم! بدانید محمد جکشته شد! مسلمانان در این هنگام از تعقیب دشمن برگشتند و مشرکان باری دیگر به سوی مسلمانان هجوم آوردند و فرصت را غنیمت شمردند. آن روز، روز بلا و امتحان و سختی بود. دشمنان به سوی پیامبر جشتافتند، در آن هنگام سنگ به صورت حضرت جاصابت کرد، و دندان پیشین او شکسته (و دو حلقه به گونه‌های مبارکش فرو رفت). صورتش زخمی شد، و لبش مجروح گردید، و خون از رخسارش جاری شد، و در حالی که آن را پاک می‌کرد، می‌گفت: «چگونه رهایی می‌یابند، قومی که صورت پیامبرشان را زخمی و خون‌آلود می‌کنند، در حالی که آنان را به سوی پروردگار می‌خواند؟!»
مسلمانان نمی‌دانستند، که حضرت جکجاست، «علی پسر ابوطالب» سدست پیامبرجرا گرفت و «طلحه پسر عبیدالله س» او را بلند کرد، تا کاملاً سر پا ایستاد، «مالک پسر سنان س» از فرط ناراحتی خون صورت حضرت جرا می‌مکید و آن را می‌بلعید.
برگشتن مسلمانان از تعقیب دشمن فرار نبود، بلکه گشت و تاکتیک نظامی بود که برای لشکر و تجدید قوا ضرورت داشت، تا پس از آن حمله را از سر گیرند.
آنچه که در احد از شکست و بلاها و از زیان و ضرر جانی و شهادت به مسلمانان رسید، شهادت کسانی که برای اسلام و مسلمین و پیامبر ج، نیرو امید توانایی وقوت بودند، نتیجۀ خطا و اشتباه تیراندازان و کم‌توجهی به دستورات پیامبر جو فرمانش برای آن لحظۀ آخر بود، و خالی‌کردن جبهه‌ای که پیامبر جآنان را برای آنجا تعیین نموده بود.
پروردگار توانا می‌فرماید: «و بدرستی که خداوند وعدۀ خود را با شما به اثبات رساند. چون به اجازۀ خدا بر دشمنان چیره می‌شدید و می‌کشتید تا وقتی که در کار جنگ (احد) سست گشتید، و به نزاع پرداختید و نافرمانی نمودید، پس از آن که به شما نشان داد، آنچه را که دوست می‌داشتید. بعضی از شما دنیا را می‌خواهید و بعضی آخرت را. سپس شما را از پیشرفت بازداشت، تا شما را بیازماید. و بدرستی که خدا از شما درگذشت، و خداوند بر مؤمنان صاحب فضل و برکت است» [۴۸].
[۴۸] ﴿وَلَقَدۡ صَدَقَكُمُ ٱللَّهُ وَعۡدَهُۥٓ إِذۡ تَحُسُّونَهُم بِإِذۡنِهِۦۖ حَتَّىٰٓ إِذَا فَشِلۡتُمۡ وَتَنَٰزَعۡتُمۡ فِي ٱلۡأَمۡرِ وَعَصَيۡتُم مِّنۢ بَعۡدِ مَآ أَرَىٰكُم مَّا تُحِبُّونَۚ مِنكُم مَّن يُرِيدُ ٱلدُّنۡيَا وَمِنكُم مَّن يُرِيدُ ٱلۡأٓخِرَةَۚ ثُمَّ صَرَفَكُمۡ عَنۡهُمۡ لِيَبۡتَلِيَكُمۡۖ وَلَقَدۡ عَفَا عَنكُمۡۗ وَٱللَّهُ ذُو فَضۡلٍ عَلَى ٱلۡمُؤۡمِنِينَ١٥٢﴾[آل عمران: ۱۵۲].