سورۀ إخلاص
۹۷- ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ١ ٱللَّهُ ٱلصَّمَدُ٢ لَمۡ يَلِدۡ وَلَمۡ يُولَدۡ٣ وَلَمۡ يَكُن لَّهُۥ كُفُوًا أَحَدُۢ٤﴾[الإخلاص: ۱-۴]
«بگو: خدا، یگانۀ یکتا است. خدا، کمال مطلق و سَرورِ والای برآورندۀ امیدها و برطرفکنندۀ نیازمندیها است. نزاده است و زاده نشده است. و کسی همتا و همگون او نمیباشد.»
سورۀ اخلاص اثبات عقیدۀ توحید و یکتاپرستی اسلامی و توضیح آن است و دعا و ندای یکتاپرستی میباشد. و در عین حال دارای فضائل وصفناپذیری نیز میباشد.
این سوره با دو سوم قرآن برابر است، بخاری از عبدالرحمن بن عبداللهسروایت میکند: مردی شنید کسی میخواند: ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ﴾و آن را تکرار میکرد. وقتی که به بامداد رسید به خدمت پیغمبر جرفت و این کار را برایش ذکر کرد –انگار این مرد چنین کاری را کم و ناچیز میانگاشت-، پیغمبر جفرمود: «وَالَّذِى نَفْسِى بِيَدِهِ؛ إِنَّهَا لَتَعْدِلُ ثُلُثَ الْقُرْآنِ.»«به خدائی سوگند که جان من در دست او است، این سوره با دو سوّم قرآن برابر است.» [۵۳]این فضیلت غریب نیست؛ زیرا این یگانگی و أحدیّت عقیدۀ دل و درون، و تفسیر هستی، و برنامۀ زندگی است... بدین خاطر این سوره متضمّن بزرگترین خطوط اصلی در حقیقت سترگ اسلام است... . [۵۴]
ابوهریرهسروایت میکند که پیامبر جفرمود: «قَالَ اللَّهُ: كَذَّبَنِي ابْنُ آدَمَ وَلَمْ يَكُنْ لَهُ ذَلِكَ وَشَتَمَنِي وَلَمْ يَكُنْ لَهُ ذَلِكَ فَأَمَّا تَكْذِيبُهُ إِيَّايَ فَقَوْلُهُ لَنْ يُعِيدَنِي كَمَا بَدَأَنِي وَلَيْسَ أَوَّلُ الْخَلْقِ بِأَهْوَنَ عَلَيَّ مِنْ إِعَادَتِهِ وَأَمَّا شَتْمُهُ إِيَّايَ فَقَوْلُهُ اتَّخَذَ اللَّهُ وَلَدًا وَأَنَا الْأَحَدُ الصَّمَدُ لَمْ أَلِدْ وَلَمْ أُولَدْ وَلَمْ يَكُنْ لِي كُفْئًا أَحَدٌ.» [۵۵]«خداوند فرمود: فرزند آدم مرا تکذیب کرد در حالیکه چنین حقی نداشت، به من اهانت کرد در حالیکه چنین حقی نداشت، تکذیبش بر من آن بود که گفته: هرگز مرا زنده نمیکند همانگونه که مرا آفریده و (این گفته) در حالیست که اوّل آفرینشش بر من آسانتر از زنده کردنش نیست. و اما اهانتش بر من این است که: خداوند فرزند دارد. در حالیکه من یگانۀ یکتای بینیاز و در اوج کمالی هستم که نزاده است و زاده نشده است. و کسی همتا و همگون او نمیباشد.» [۵۶]
[۵۳] (صحیح): بخاری (ش۵۰۱۳و۶۶۴۳) / ابوداود (ش۱۴۶۳). [۵۴] سید قطب، ترجمه " فی ظلال القرآن"، ۶/۹۹۲-۹۹۷. [۵۵] (صحیح): بخاری (ش۴۹۷۴و۴۹۷۵). و نک: ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۸/۵۲۹. [۵۶] جهت مشاهده فضائل بیشتر آن نک: ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، ۸/۵۲۷-۵۳۴.