۳۰-عَدل
خداوندأمیفرمایند: ﴿۞إِنَّ ٱللَّهَ يَأۡمُرُ بِٱلۡعَدۡلِ وَٱلۡإِحۡسَٰنِ وَإِيتَآيِٕ ذِي ٱلۡقُرۡبَىٰ﴾[النحل: ۹۰] (خداوند به دادگری، و نیکوکاری، و نیز بخشش به نزدیکان دستور میدهد.)
عدل [۴۱۵]یعنی؛ ذات خداوند در الوهیّت و ربوبیّت و در خَلق و أمر (آفرینش و فرمان) بر مبنای عدل است و هر آنچه نیازمند توازن بوده، توازن داده است و در بین تمام هستی و ارتباط آنها توازنی دقیق و کامل از جهتهای مختلف بخشیده است. عَدلأ، ساختار انسان را متناسب و متعادل با نیازها و جهان آفریده و جهان آفرینش را آنگونه توازن و تعادل داده که خللی نمیپذیرد و هیچکدام بر دیگری طغیان ندارد. عَدلأهمۀ انسانها و همه چیز را در جایگاهِ خودش قرار میدهد و هرگونه تغییر و تبدیل را بر مبنای عدالت و حکمت انجام میدهد و هرگز توازنِ عدالتِ خداوند تغییر نمیکند. همه چیز؛ بیماری و سلامتی، غنا و فقر، داشتن و نداشتن، بودن و نبودن، کم و زیاد، زیبایی و زشتی، ذلّت و عزّت، عزیز و منفور بودن و... همه بر مبنای عدالت خداوندأاست؛ چرا که عَدلأهمه چیز را به گونۀ سنجیده و هماهنگ و در اندازههای متناسب و مشخّص قرار داده و آفریده است و همه چیز و همه کس در جایگاهِ خود قرار دارند و قرار داده میشوند. اگرچه انسان توازنهای عادلانه را با بیعدالتی و ظلم و ستم به هم میزند ولی عَدل با صدور حکم نهایی و عادلانه و بازخواست و دادخواست در دنیا و عقبی عدالت لازم و مطلوب خود را در حقّ همه کس و همه چیز میگستراند.
مؤمن همیشه و در همه حال عادل است و به ایمان و جان و نفس و مال و ناموس دیگران تعدّی و ظلم نمیکند و جهت اینکه عادل باشد همیشه سعی در کسب آگاهی و درایت دارد و در این راستا حقّ هر کس و هر چیزی را کامل میپردازد. و در حکمیّت و قضاوت خود به عدالت حکم میدهد و هرگز دشمنی با کسی یا قومی وی را از عدالت خارج نمیکند. مؤمن دیگران را هم به عادل بودن سوق میدهد و برای آن هزینه و جهاد هم میکند. مؤمن همیشه شهادت به عدل میدهد حتّی اگر به زیان خود یا پدر و مادر و خویشاوندانش باشد و شرایط و احوال شخص؛ دارا و ندار بودن، دارای وجاهت و مقام اجتماعی باشد یا نباشد و... هرگز وی را از مسیر عدالت خارج نمیکند و به عدالت حکم و شهادت میدهد. مؤمن در بین همسر و فرزندان و والدین و خویشاوندانش عادل است و هرگز با زبان و عمل به هیچکدام ظلم روا نمیدارد و برای آنها اُسوۀ عدالت میباشد. حکومت اسلامی بنیانش را بر مبنای عدل و داد میگذارد و در زمینههای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و... با مردم و حکومتها بر اساس عدالت عمل میکند؛ چراکه وی در برابر هر ظلمی مسؤول است و انعکاس و آثار ظلم و عدل را در حکومتداری و قیامت و فرجام خود خواهد دید.
[۴۱۵]) عَدل یعنی؛ متوازن بودن و بعد متوازن کردن چیزی با چیز دیگر.