۷۶-باطِن
با وجود آنکه خداوند در دنیا با آثار بی‌شمارش ظاهِر است ولی درک و فهمش به صورت مستقیم باطِن است و نمی‌توان مستقیم وی را درک کرد و به وجودش پی بُرد. باطِن با همۀ آیات و نشانه‌هایش که آشکار است ولی از زوایای مختلفی بر انسان پنهان است و انسان نمی‌تواند به کُنهِ ذات وی پی ببرد و عقل و حواس قادر بر فهم آن نیستند.
ارکان علم و معرفت بر بنیانِ اسم‌های «أوّل و أخِر و ظاهِر و باطِن» که در آیۀ مذکور در کنار هم بیان شده‌اند، می‌باشد. و تشعشع این چهار اسم همه چیز را به گونه‌ای در برگرفته که ظاهری نیست مگر اینکه ظاهِر از آن آشکارتر، و باطنی نیست مگر اینکه باطِن مخفی‌تر از آن، و أوّلی نیست مگر اینکه او قبل از آن، و أخِری نیست مگر اینکه او بعد از آن است. پس أوّل بودنش قِدمتش و أخِر بودنش دوام و بقایش و ظاهِر بودنش علوّ و عظمتش و باطِن بودنش قُرب و نزدیک بودنش را می‌رسانند. مؤمن با این صفات أبدی و أزلیِ معبودش نورِ توحید و یکتاپرستی را می‌یابد؛ چرا که او در عینِ أخِر بودن، اوّل و در عینِ اوّل بودن، أخِر و در عینِ ظاهر بودن، باطِن و در عینِ باطِن بودن، ظاهِر است و این صفات والا و بی‌همتا مختصّ خداوند یگانه و یکتائیست که ابتدا و انتهایی ندارد و ظهور و خفایش در اوج کمال هستند.