نخست: مکه‌ی مکرمه
فرماندار مکه در زمان عمر بن خطابس، مردی به نام محرز بن حارثه و پس از ایشان، فُنقُذ بن عمیر بن جدعان تمیمی بود که در مورد مدت زمامداری این دو نفر و عملکردشان چیزی ذکر نشده است. بعد از آن‌ها نافع بن حارث خزاعی، فرماندار مکه تعیین گردید و تا زمان شهادت عمرس، ایشان همچنان فرماندار مکه بود. از جمله عملکردهای ایشان در دوران زمامداری‌اش، خرید منزلی از صفوان بن امیه را ذکر کرده‌اند که آن‌را به زندانی تبدیل کرد [۱۲۳۷]. همچنین گفتهاند: نافع در منطقه عسفان به استقبال عمرسرفت که برای حج آمده بود. عمرساز او پرسید: چه کسی را بر مکه گمارده‌ای؟ گفت: ابن ابزی را. عمرسپرسید: ابن ابزی کیست؟ نافع گفت: از بردگان آزادشده‌ی ما است. عمرسگفت: برده‌ای را بر آنان گمارده‌ای؟ نافع گفت: او قاری قرآن و آگاه به مسایل میراث است. عمرسگفت: آری، پیامبر ج فرمود:
«إن الله یرفع بهذا الكتاب أقواماً ویضع به آخرین» [۱۲۳۸].
«خداوند با این کتاب افرادی را بالا می‌برد و افرادی را پست می‌نماید».
یکی دیگر از پروژه‌های مهم دولت عمر بن خطابستوسعه‌ی حرم مکه بود که عمرسبا خریداری منازل مسکونی مجاور حرم و تخریب آن‌ها به توسعه‌ی حرم پرداخت و پیرامون آن دیوار کوتاهی احداث نمود. شهر مکه به خاطر موقعیت خاصی که داشت به ویژه در موسم حج محل تجمع فرماندهان و والیان بود و آن‌ها با عمر بن خطابسملاقات و پیرامون مسایل مختلف گفتگو و اظهار نظر می‌کردند. بنابراین مکه یکی از استان‌ها و ولایت‌های مهم حکومت اسلامی به شمار می‌رفت.
[۱۲۳۷] البخاری، ک الخصومات (۳، ۲۵) باب الربط والحبس، مسند أحمد ش ۲۳۲. [الموسوعة الحدیثیة]. سند آن صحیح است. [۱۲۳۸] الولایة على البلدان، عبد العزیز العمری (۱/۶۷).