مقدمه‌ی محمد / ندوی
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله الذی بنعمته تتمّ الصالحات، وبمنه وکرمه تکمل الاهداف والغایات، والصلاة والسلام علی الـمبعوث بالهدی ودین الحق من فوق سبع سماوات، وعلی الانبیاء والـمرسلین کافة، و علی الاصحاب الغر الـمحجلین، وآل نبینا وازواجه الـمطهرات.
و بعد: مهم‌ترین چیزی که در زندگانی ام‌المؤمنین عایشه ل باعث شگفت‌زدگی دانش‌پژوه می‌شود، همان علم وافر ایشان می‌باشد که همانند دریایی عمیق و دارای امواج و گسترده و با رنگ‌هایی متفاوت نمایان می‌شود، هر کس که خواسته باشد در مسایل فقه، حدیث، تفسیر، قوانین اسلامی، آداب، شعر، اخبار، نژاد و نسب، مفاخر، طب و یا تاریخ به تحقیق رویی آورد، مگر اینکه او مسایلی را از این نابغه‌ی بی‌همتابه دست می‌آورد که او را به دهشت می‌کشاند، شگفتناک‌‌تر اینکه هنوز ایشان به سن هیجده سالگی نرسیده است که این همه دانش را جمع‌آوری نموده است.
از این‌رو به اطمینان می‌رسیم که زندگانی ام‌المؤمنین افتخاراتی رفیع را عاید تاریخ علمی زنان در اسلام کرده است، بلکه یقین حاصل می‌کنیم که نبوغ ایشان به تنهایی تاریخ را به طور کامل پر خواهد نمود، گفتنی است که در میان زنان و مردان نابغه‌ی تاریخ امت‌ها کسی را نمی‌یابیم که به جایگاه ام‌المؤمنین لدست یافته باشد.
کسی که از چنین جایگاه و درجه و عظمتی برخوردار باشد، شایستگی و لیاقت آن‌را دارد که زندگانی‌اش مطالعه شود و مهم‌ترین ویژگی‌های شخصیتی‌اش به نمایش گذاشته شود و فضایل او در حق امت اسلامی به طور عام ذکر گردند، زیرا که این وظیفه‌ای است بر گردن امت اسلامی و واجب است به انجام آن قیام کنند.
به عقیده‌ی بنده کتاب بزرگ‌مرد علمای هند در عصر خویش و شیخ ندوی‌ها، علامه سید سلیمان ندوی /به انجام این وظیفه قیام کرده و از جایگاه این نابغه‌ی یگانه و شخصیت بزرگی که معجزه‌ها را آفرید، پرده برداشته است.
گفتنی است که برخی علما [۱]به تبعیت از شیخ ندوی /راجع به زندگانی و شخصیت ام‌المؤمنین کتاب‌هایی را به رشته‌ی تحریر درآورده‌اند، اما نوشته‌های آنان در چهارچوبی مشخص و حاوی جوانبی معین می‌باشد که بیشتر آنها به ذکر وقایع و رویدادهای عصر بانو عایشه اکتفا کرده‌اند.
اما به نظر من کتاب سید ندوی /همچون موسوعه‌ای علمی و فرهنگی برای بازگویی عصر ام‌المؤمنین و زندگانی ایشان می‌باشد، با توجه به اینکه تمامی جوانب زندگانی ام‌المؤمنین اعم از علم، فقه، اجتهاد، توجیهات، رهنمود، کنگره‌ها و سیاست‌ها را و همچنین نمونه‌ای بی‌نظیر از روش برخورد خانوادگی را جلوه می‌دهد، که چنین نمونه‌ای در خور ستایش است و اهمیت آن‌را دارد که از آن به عنوان یک خانواده‌ی خوشبخت یاد شود، چون ما درمیان خانواده‌های فرهیختگان و بزرگان جامعه‌ی بشری خانواده‌ای خوشبخت‌تر از خانواده ام‌المؤمنین را سراغ نداریم، و بانویی را پیدا نمی‌کنیم که نسبت به ام المؤمنین عایشه لزندگی بهتری داشته باشد.
هنگامی که این کتاب ارزشمند (زندگانی بانو عایشه) با بزرگترین جایگاه علمی و ادبی پا به عرصه وجود نهاد، کتابی که توسط قلم روان و نویسنده ماهر، روشنفکر و متفکر یگانه، شیخ ندوی به رشته تحریر در آمده بود، چنین کتابی منتی بود که ایشان بر سایر نوشته‌های علمی گذاشت و دستاورد تازه‌ای بود که به کتابخانه اردی اضافه کرد و همچنین فضیلت بزرگی بود که در حق همه‌ی زنان مؤمنی انجام داد که در پی نوشتن زندگانی برجسته‌ای بودند تا آنها را به نمونه‌ای بزرگ و الگویی بی‌همتا هدایت دهد.
آیا زن مسلمان در طول تاریخ الگویی برتر و بزرگ‌تر از ام‌المؤمنین عایشه صدیقه لرا سراغ دارد که تاریخ اسلامی را به کلی دگرگون کرده باشد؟
این کتاب به بازار آمد تا روح تازه‌ای در درون زنان مسلمان بدمد و در تمامی زمینه‌های زندگی آنان را به مطلوبشان برساند و مرحله‌ای باشد برای بازیابی آن سنت‌های شریفی که مردم با گذشت روزگار آنان را به دست فراموشی سپرده‌اند و زنان را به آن دروس و پند و روش زندگی که لازم است زن مسلمان بدان پایبند و متعهد باشد، یادآوری نماید.
این نوشته تلاشی چشمگیر و انتخابی خوب از مؤلفی گرانقدر است که واقعاٌ با بهترین و مفیدترین شیوه حق آن را اداءکرده است.
اما متأسفانه این گوهر کمیاب و گرانبها و این خدمت علمی ارزشمند در میان برادران اردی زبان محبوس مانده و استفاده‌اش تنها برای اردی زبانان بوده است و نیاز شدیدی است تا این میراث علمی و گنجینه گرانبها به تمام زبانهای جهان مخصوصاٌ زبان عربی که لهجه قرآن وسنت است، ترجمه شود تا در میان همه مردم پخش گردد و همه‌ی مردم از آن بهره جویند.
خداوند یگانه را سپاسگزاریم که این توفیق را به ما عنایت فرمودند تا با یادگیری زبان عربی به افتخار بزرگترین خدمت علمی نایل گردیم و آن‌را به برادران عرب زبانانمان تقدیم نماییم؛ با وجود اینکه فن ترجمه و تعریب از فنون سخت و طاقت فرسایی است که به ندرت اتفاق می‌افتد تا مترجم و معرب، شانس پیروزی را بدست بیاورند، مگر اینکه به روح و درون کتاب مورد نظر وارد شوند و به درک واقعی موضوعات کتاب برسند و آگاهی کاملی بر آنها داشته باشند.
بنابراین کتاب مذکور نتیجه یک تلاش علمی و خاضعانه از یک دانش‌پژوه است که در زمینه مذکور آزموده و ورزیده نیست، بلکه تنها بر مبنای توکل برخدا و ناکام نگذاشتن دوستان وآشنایان، آستین همت را بالا زده وشروع به این کار خیر نموده است.
روش اینجانب در ترجمه، تحقیق و استخراج احادیث مذکور در کتاب، به شرح ذیل می‌باشد:
۱- ترجمه حرف به حرفِ عبارات مؤلف، بدون هرگونه زیادی و کاستی مگر در مواردی که نیاز بوده باشد.
۲- ذکر نام سوره‌ها و شماره‌ی آیات ذکر شده.
۳- نقل حرف به حرف احادیث شریف از منابع معتبر.
۴- تخریج احادیث مذکور در کتاب، به شیوه‌ای علمی، دقیق و مراجعه به کتاب‌های اصول حدیث صورت گرفته است، و در صورتی که حدیث مذکور از یکی از منابع نه‌گانه حدیث منقول باشد، سعی کرده‌ام شماره‌ی حدیث، منبع و کتابی که حدیث از آن نقل شده است، ذکر کنم، اما اگر حدیث مذکور، از کتاب‌های سنن دیگری از قبیل مسانید، معاجم، مجامع، مستدرکات و غیره منقول بوده باشد، به صفحه، شماره و موضوعی که حدیث در آن وارد شده، اشاره کرده‌ام.
۵- در مواردی که در خلال گفتار محدثین و آراء علماء محدث به صحت و سقم حدیثی پی برده باشم، حکم نهایی آن‌را هنگام ذکر حدیث بیان نموده‌ام.
۶- در ذکر منابع تنها به ذکر منابعی که مؤلف در پاورقی کتاب بدان اشاره کرده، اکتفا نکرده‌ام، بلکه منابع بیشتری را جهت مراجعه خوانندگان ذکر نموده‌ام.
۷- بعضی مواقع مؤلف، منابعی را برای روایاتی، بیان کرده که آن روایت به آن سند ضعیف می‌باشد، به همین خاطر در صورت احساس نیاز، به سند صحیح در منبعی که حدیث در آن وارد شده است، اشاره نموده‌ام و به دنبال آن، عبارت مؤلف را نیز ترجمه کرده‌ام.
۸- نقل دقیق عبارات تاریخی از منابع معتبر تاریخی بدون هرگونه کم و کاستی.
۹- ذکر عبارات احادیثی که مؤلف آن‌را در متن کتاب نیاورده، بلکه تنها جهت استدلال یا اثبات حکمی بدان اشاره نموده است.
۱۰- نوشتن حاشیه بر بعضی از موضوعات کتاب در صورتی که تشخیص داده باشیم، به توضیح نیاز دارد.
۱۱- در مورد زندگانی، آثار علمی و شاهکارهای جاویدان مؤلف اشاره‌ای مختصر را عرضه داشته‌ام و همچنین راجع به کتاب «زندگانی بانو عایشه ل» سخنی را بیان نموده‌ام.
۱۲- فهرست بندی موضوعات کتاب.
۱۳- فهرست بندی منابع و مآخذی که مؤلف در تحقیق و پژوهش کتاب از آنها استفاده نموده است.
در پایان از خداوند بزرگ خواستارم که این تلاش علمی را از ما قبول کند و به ما توفیق عنایت فرماید که مخلصانه صورت گرفته باشد و برای عموم مردم نیز سودمند باشد و درود و صلوات ورحمت را برای پیامبر و سرورمان حضرت محمد صو آل طیب و طاهرش و اصحاب بزرگوارش و برای مادران مؤمنان و تمامی دنباله‌روان شاهراه هدایت را از خداوند بزرگ خواستاریم.
دوحه ۲۶/۱/۱۴۲۳ هـ
۱۵/۳/۲۰۰۲ م
محمد /ندوی
[۱] از جمله: نویسنده‌ی مشهور و ادیب نقاد، عباس محمود عقاد که کتابی تحت عنوان «الصدیقة بنت الصدیق» را به نگارش درآورد و در سال ۱۹۵۷ در دار المعارف مصر به چاپ رسید و استاد سعید افغانی کتابی را تحت عنوان «عائشه والسیاسة» را به رشته‌ی تحریر درآورد، سپس استاد عبدالحمید طمهاز کتاب «السیدة عائشة ام‌المؤمنین و عالمة نساء الاسلام» را نوشت و در ردیف زنجیره‌ی «أعلام المسلمین» به سرپرستی استاد محمد علی دوله - حفظه الله تعالی- و در دارالقلم دمشق برای بار پنجم در سال ۱۴۱۵هـ ۱۹۹۴ م به چاپ رسید.