زندگانی مادر مومنان بانو عایشه رضی الله عنها

دعوت اصلاح و وظایف زن مسلمان

عایشه‌ داستان دختری را برای ما بازگو می‌ند و می‌گوید: در زمان نبی اکرم صیک صحابی دخترش را بدون اینکه از او بپرسد، به عقد کسی در آورده‌ بود، دختر از بارگاه نبوی کمک خواست! رسول اکرم صپدرش را احضار کرد و از او خواست که نکاح را فسخ کند. دختر عرض کرد: یا رسول الله من الان این ازدواج را قبول می‌کنم، زیرا هدف من فقط این بود که حق ذاتی خواهران ما توضیح داده شود [۳۳۳].

پس آمدن ام المؤمنین عایشه لبه‌ میدان سیاست، این امر را ثابت می‌کند که دایره‌ی حقوق زنان مسلمان چنان تنگ نیست که عموم مردم بدان فکر می‌کنند، پیش آمدن چنین حادثه‌ای در اسلام برای حضرت عایشه دردناک و سنگین تمام شده بود، او با دیدن حالات بد مسلمین بسیار ناراحت بود؛ خصوصاً وقتی که دید کسی نیست که اینها را نجات بدهد و این معما را حل کند.

گفتنی است که‌ عایشه‌ فطرتاً خیلی بلند همت و با جرأت و دلیر بود، او داریا قلبی ثابت و درونی استوار بود و هرگز بر اثر مصایب و مشکلات از موقف خود پایین نمی‌آمد و هیچ چیزی نمی‌توانست پیکر او را به‌ لرزه‌ درآورد. و از جمله‌ نمونه‌هایی برای جرأت و دلیری او این است که‌ از آنحضرت صاجازه خواسته بود تا او را در جهاد شریک بکند، پیامبر صفرمود: «جهادکن الحج» [۳۳۴]. «حج، جهاد زنان است».

قبل از این‌که‌ هنوز حکم حجاب نازل نشده‌ بود، حضرت عایشه لدر جنگ‌ها شرکت داشتند. طبق یک روایت او به‌ غزوه بدر هم رفته بود و در جنگ احد نیز که مسلمانان با خطر مواجه‌ شده‌ بودند و دلیر مردان نمی‌توانستند بر پاهایشان ثابت باشند، عایشه‌ مشک بدوش گرفته بود و به مجروحین آب می‌داد. انس سمی‌گوید: عایشه دختر ابوبکر و ام سُلیم برا دیدم که لباسهایشان را بالا زده بودند طوریکه خلخالهای ساق پایشان را مشاهده می‌کردم. (این حادثه قبل از نزول آیه حجاب بود). آنان مشک‌های آب را بر دوش خود حمل می‌کردند و به مردم، آب می‌دادند و بر می‌گشتند. باز آنها را پر از آب کرده، دوباره می‌آمدند و به مردم، آب می‌دادند [۳۳۵].

در غزوه خندق وقتی که مسلمانان در محاصره قرار گرفته بودند، عایشه لاز قلعه‌ای که‌ پیامبر صزنان و کودکان را در آن قرار داده‌ بود، بیرون آمده و خود را به‌ صفهای نخست رسانیده‌ بود [۳۳۶].

این درست است که فرائض امامت منافی با حالات عاطفی و طبیعی زن می‌باشد و خود اسلام نیز شرایطی را که برای امام لازم قرار داده است، هیچ وقت زن از عهده آن بر نمی‌آید، بخاطر این زن از امامت جمهور مردم و از خلافت الهی سبکدوش شده است.

اما از این نباید این استدلال غلط کرده شود که زن مسلمان هیچ زمانی نمی‌تواند رهبری سیاسی و لشکری مسلمین را عهده‌دار شود، خصوصاً در چنین وقتی که آتش فتنه و فساد در بین تمام مردم شعله‌ور می‌باشد و او بر این باور است که کس دیگری نمی‌تواند مسلمان‌ها را از این فتنه نجات دهد.

امام مالک، امام طبری و در روایتی از امام ابو حنیفه و بعضی دیگر از ائمه بر آن هستند که‌ می‌توان وظیفه امارت و قضاوت را به عهده زن گذاشت [۳۳۷].

حضرت عمر سدر زمان خودش تنظیم بازار را به عهده‌ی زنی به‌ نام شفاء عدویه‌ سپرده بود [۳۳۸].

خود حضرت عایشه هنگامی که وقت نماز می‌شد، در وسط مجامع زنان مسلمان ایستاده و برای آنان امامت می‌کرد [۳۳۹].

[۳۳۳] سنن نسائی- باب البکر یزوجها ابوها و هی کارهة ش۳۲۶۹ و در السنن الکبری ۳/۲۸۴ ش ۵۳۹۰، سنن ابن ماجه‌ ش ۱۸۷۴ و مسند احمد ۶/۱۳۶ ش ۲۵۰۸۷. [۳۳۴] صحیح بخاری- باب حج النساء از عایشه لروایت است که عرض کرد: ای رسول خدا! جهاد را بهترین عمل می‌دانیم. پس چرا به جهاد نرویم؟ رسول‏ الله صفرمود: «لا، لَكِنَّ أَفْضَلَ الْجِهَادِ حَجٌّ مَبْرُورٌ». «خیر، بزرگ‌ترین جهاد برای شما، حج مقبول است». [۳۳۵] صحیح بخاری – کتاب الجهاد و السیر ش ۲۸۸۰، کتاب المناقب ش ۳۸۱۱، کتاب المغازی ش ۴۰۶۴ و صحیح مسلم- کتاب الجهاد و السیر ش ۱۸۱۱. [۳۳۶] مسند امام احمد ۶/۱۴۱ ش ۲۵۱۴۰، صحیح ابن حبان ۱۵/۴۹۷ ش ۷۰۲۸ و سیر اعلام النبلاء ۱/۲۸۴. [۳۳۷] فتح الباری ۹/۴۹۶. [۳۳۸] الاحاد والمثانی ۶/۴ ش ۳۱۷۹. [۳۳۹] السنن الکبری – بیهقی ۳/۱۳۱ ش ۵۱۳۸، المصنف- ابن ابی‌شیبه‌ ۱/۴۳۰ ش ۴۹۵۴، المصنف – عبدالرزاق ۳/۱۴۱ ش ۵۰۸۶، ۵۰۸۷ و در کتاب الآثار ۱/۴۱ ش ۲۱۲ نیز آمده‌ است.