مهمترین تألیفات علامه ندوی
قلم سیال سید ندوی نوشته و تألیفات سودمند و با ارزش را در بالاترین درجه تحقیق و تفحص به رشته تحریر در آورده است که اشاره به قرار گرفتن وی در صفوف علماء و محققین است، همانطور که شیخ ابوالحسن ندوی میفرمایند: «با توجه به تألیفات ارزشمند ایشان، میتوان دریافت که بعضی اوقات آثار علمی یک شخص به درجهای میرسد که اکادیمهای بزرگ از انجام آن ناتوان میباشند».
اینک بعضی از مهمترین تألیفات سید ندوی بدین شرح هستند:
۱- «ارض القرآن»: این کتاب در دو جلد گردآوری شده و به مثابه مقدمهای برای کتاب «سیرة النبی» است و در دارالمصنفین به چاپ رسیده که در نوع خود کتاب بینظیری است، از مهمترین مزایای این کتاب پرداختن به اوضاع سیاسی، تاریخی و تمدن ملت عرب در پرتو قرآن کریم است؛ در گردآوری این کتاب از منابع عربی، انگلیسی، اسلامی، رومی، یونانی و اکتشافات جدید نیز استفاده شده است.
۲- حاشیه نویسی بر مصحف قرآن: (این حاشیه نویسیها موضوعات اساسی سورهها و ارتباط بین آیات را در بر میگیرد) که اکنون پسر علامه ندوی به دنبال گردآوری و ترتیب بخشیدن به این موضوعات جهت اخراج و به چاپ رسانیدن آنها در کتابی مخصوص است. جزاه الله خیراٌ.
۳- «سیرة النبی»: این کتاب در هفت مجلد به رشته تحریر در آمده است که دو مجلد اولش تألیف شیخ شبلی نعمانی، استاد سید ندوی است؛ علامه ندوی با اضافه نمودن پنج مجلد دیگر آنرا تکمیل کرد، از بزرگترین مزایای این کتاب وسعت بخشیدن به محدوده زندگانی پیامبر صو تلاش در محدود نشدن زندگانی پیامبر در یادآوری حوادث تاریخی و توصیف اوصاف، شمایل و عادات پیامبر صو شریعت اسلامی و بررسی شعبههایی مشخص از آن؛ در حال حاضر کتاب مذکور بمثابه یک دایرة المعارف اسلامی است و بزرگترین مزایای آن تکیه بر نصوص کتاب و سنت میباشد. این کتاب گواهیای است بر فهم دقیق ایشان برای معانی قرآن که گویی آیات قرآن و کتابهای سنت در جلو او نمایان هستند [۹].
۴- «محاضرات مدارس»: این کتاب مجموعهای از سخنرانیهای علامه ندوی است که در سال ۱۹۲۵ در مدارس ارائه داده است و شامل بررسی مجموعهای از جوانب زندگانی پیامبر صاست که مورد توجه چندانی قرار نگرفتهاند، از قبیل جایگاه تاریخی پیامبر صو کمال آن که به زبان عربی نیز ترجمه شده است و تحت عنوان (الرسالة المحمدیه) به چاپ رسیده است.
۵- «سیرة عائشة»: در فصل خاصی به تفصیل از آن بحث خواهیم کرد.
۶- «حیاة الإمام مالک»: کتاب مذکور در خصوص زندگانی إمام دارالهجرة، إمام مالک بن انس و اخلاقیات، صفات و جایگاه فقهی و حدیثی بحث میکند و تحقیقی بر کتاب موطأ است.
۷- «رسالة الکون والتکلیف» در فلسفه.
۸- «حیاة العلامة شبلی»: کتاب مذکور درباره علم و زندگی شیخ علامه شبلی نعمانی و مفاخرات و خدمات علمی و دعوتی وی بحث میکند.
۹- «الصلاة بین الهند والعرب»: کتاب مذکور شامل مجموعه سخنرانیهایی از علامه ندوی است که به دعوت بعضی از آکادمیهای هند در إلهآباد هند ارائه داده است. علامه ندوی در این سخنرانیها به یادآوری دوران طلائی و ارتباط و علاقاتی پرداخته که هندوها و مسلمانان در آن دوران با هم داشتهاند.
۱۰- «الملاحة عند العرب»: مجموعه سخنرانیهایی میباشد که استاد در ضمن آن به بحث و بررسی موضوع و جایگاه روش زندگی در دوران جاهلیت و دوران اسلام از منظر عرب پرداخته است، ایشان همچنین راجع به آگاهی عرب نسبت به شگفتیهای جهان و تألیفات و اکتشافات دریای آنان بحث رانده است.
۱۱- «رسالة أهل السنة والجماعة»: مجموعه مقالاتی هستند در خصوص بررسی و تحقیق در معنی اهل سنت و جماعت.
[۹] شخصیات و کتب ص ۶۹، تاریخ ندوة العلماء ۲/۴۸۵.