دو یار غار

فهرست کتاب

استدلال به جمله ﴿إِنَّ ٱللَّهَ مَعَنَاۖ

استدلال به جمله ﴿إِنَّ ٱللَّهَ مَعَنَاۖ

فخر رازی: «وجه هفتم در دلالت این آیه بر فضیلت ابوبکر این سخن رسول خدا است که فرمود: «نترس که خداوند با ما است»

تردیدى نیست که این همراهى به معناى حفظ، یارى و حراست و کمک است. در یک کلام، رسول خدا، ابوبکر را نیز با خود در این همراهى شریک کرده است؛ اگر این همراهى بر معناى نادرستى حمل شود، آن معنا شامل پیامبر نیز خواهد شد و اگر بر معناى صحیح آن که مقامى بلند و شریفى است، حمل شود، ابوبکر را نیز در بر خواهد گرفت. به عبارت دیگر، این آیه دلالت مى‌کند بر این که خداوند با ابوبکر است و هر کس که خداوند با او باشد، به درستى که او از پرهیزگاران و محسنین خواهد بود؛ زیرا خداوند مى‌فرماید: «خداوند با کسانى است که تقوا پیشه کرده‏اند، و کسانى که نیکوکارند» از این آیه حصر استفاده مى‌شود و به این معنا است که خداوند فقط با کسانى است که تقوا پیشه کرده‌اند نه با غیر آن‌ها، و این دلالت مى‌کند که ابوبکر جزء پرهیزگاران و محسنان باشد.

وجه هشتم: در تقریر این مطلب باید گفت که ﴿إِنَّ ٱللَّهَ مَعَنَاۖدلالت مى‌کند که ﴿ثَانِيَ ٱثۡنَيۡنِدر شرافت حاصل از این معیت شریک است؛ همان‌طور که ﴿ثَانِيَ ٱثۡنَيۡنِ إِذۡ هُمَا فِي ٱلۡغَارِاین دلالت را دارد. و این منصبى بسیار ارزشمند است.»

و آلوسى نیز در این باره مى‌گوید:

خداوند با ماست؛ یعنی: ما را حراست و یارى مى‌کند؛ این همراهى ویژه است؛ وگرنه خداوند با تمام مخلوقات خویش است.»

و در ادامه با استناد به این آیه، ابوبکر را نه تنها از تمامى اصحاب رسول خدا؛ بلکه از تمامى پیروان پیامبران برتر دانسته و مى‌گوید:

«چنین امتیازى براى هیچ یک از اصحاب ثابت نشده است، بلکه حتى هیچ پیامبرى معیت خداوند را علاوه بر خویش به یکى از اصحابش نسبت نداده است. گویا این مطلب اشاره دارد به این که در میان اصحاب پیامبر اسلام و دیگر پیامبران، هیچ کس همانند ابوبکر نیست.»

شکرى آلوسى نیز در این باره مى‌گوید:

«همانند این فضیلت براى غیر ابوبکر ثابت نشده است؛ بلکه براى هیچ پیامبرى همراهى خداوند براى او و یکى از اصحابش ثابت نشده است؛ انگار این مطلب اشاره دارد که در میان آن‌ها (امت‌هاى دیگر و امت اسلامی) شخصى همتراز با ابوبکر وجود ندارد.»

ابن تیمیه حرانی، معیت خداوند با رسول خدا و ابوبکر را با معیت خداوند با موسى و هارون مقایسه کرده و مى‌نویسد:

«فضیلت همراهى در غار، به صریح قرآن روشن است؛ زیرا خداوند فرموده: «در آن هنگام که آن دو در غار بودند، و او به همراه خود مى‌گفت: «غم مخور! خدا با ماست!» سول خدا خبر داده است که خدا با او و با همراهش هست؛ چنانچه خداوند به موسى و هارون فرمود: «من با شما هستم (همه چیز را) مى‌شنوم و مى‌بینم!»