دو یار غار

کتب اهل سنت:

ابن هشام (م۲۱۳هـ): «قَالَ ابْنُ إسْحَاقَ: فَأَقَامَ رَسُولُ اللَّهِ بقُباءٍ، فِي بَنِي عَمْرِو بْنِ عَوْفٍ، يَوْمَ الِاثْنَيْنِ وَيَوْمَ الثُّلَاثَاءِ وَيَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ وَيَوْمَ الْخَمِيسِ، وَأَسَّسَ مَسْجِدَهُ» [۱۰٧].

طبری (م۳۱۰هـ): «لما بنى رسول الله جمسجد قُباء» [۱۰۸].

ابن حزم آندلسی (م۴۵۶هـ): «فأقام رسول الله جبقباء أياماً وأسس مسجدها» [۱۰٩].

بغوی (م۵۱۰): «ذَكَرَ أَهْلُ السِّيَرِ: أَنَّ النَّبِيَّ جلَمَّا قَدِمَ الْمَدِينَةَ مُهَاجِرًا نَزَلَ قَبَاءً عَلَى بَنِي عَمْرِو بْنِ عَوْفٍ، وَذَلِكَ يَوْمَ الِاثْنَيْنِ لِثِنْتَيْ عَشْرَةَ [لَيْلَةً] خَلَتْ مِنْ شَهْرِ رَبِيعٍ الْأَوَّلِ حِينَ امْتَدَّ الضُّحَى، فَأَقَامَ بِقَبَاءٍ يَوْمَ الِاثْنَيْنِ وَالثُّلَاثَاءِ وَالْأَرْبِعَاءِ وَيَوْمَ الْخَمِيسِ، وَأَسَّسَ مَسْجِدَهُمْ، ثُمَّ خَرَجَ مِنْ بَيْنِ أَظْهُرِهِمْ يَوْمَ الْجُمُعَةِ» [۱۱۰].

ابن اثیر (م۶۳۰هـ): «وفيها بنى رسول الله جمسجده ومساكنه ومسجده قباء» [۱۱۱].

ذهبی (م٧۴۸هـ): «وَأَسَّسَ رَسُولُ اللَّهِ جفِي إِقَامَتِهِ بِبَنِي عَمْرِو بْنِ عَوْفٍ مَسْجِدَ قُبَاءَ» [۱۱۲].

سیوطی (م٩۱۱هـ): «وأخرج ابن أبي حاتم وابن مردويه عن ابن عباس قال: لما بنى رسول الله جمسجد قباء خرج رجال...» [۱۱۳]

شوکانی (۱۲۵۰هـ): «وَأَخْرَجَ ابْنُ أَبِي حَاتِمٍ وَابْنُ مَرْدَوَيْهِ عَنْهُ قَالَ: لَمَّا بنى رسول الله جمَسْجِدَ قُبَاءٍ...» [۱۱۴].

ابو زهره (م۱۳٩۴هـ): «پیامبر جچهار شبانه روز یعنى روزهاى دو شنبه، سه شنبه، چهار شنبه، و پنجشنبه را در قبا ماند و در این مدت مسجد قبا را برپا کرد» [۱۱۵]

مبارکفوری (م۱۴۲٧هـ): «پیامبر چهار روز یعنى، دوشنبه، سه شنبه، چهار شنبه و پنج شنبه در قبا ماندگار شد و مسجد مشهور قبا را بنا نهاد و در آن جا نماز خواند. این مسجد، پس از بعثت اولین مسجدى است که از روز نخست بر تقوا ساخته شده» [۱۱۶].

الصًّلاَّبی (معاصر): «فلبث رسول الله جفي بني عمرو بن عوف بضع عشرة ليلة، وأُسس المسجد الذي أسس على التقوى وصلى فيه رسول الله ج» [۱۱٧].

مختصر این اقوال این می‌شود که: نبی اکرم جبه قباء وارد شد و نزد بنی عمرو بن عوف اقامت گزیدند و در این مدت مسجد قباء را بنا نهادند و در آن نماز خواندند و سپس روز جمعه از آن محل خارج شدند. [۱۱۸]

[۱۰٧] سیره ابن هشام ج۲ ص۳۴۲ _مصر. [۱۰۸] تفسیر طبری ج۱۴ ص۴٧۱ و ص۴٧٩؛ تاریخ طبری ج۱ ص ۵٧۲ _بیروت. [۱۰٩] جوامع السیرة ج۱ ص ٩۳،ابن حزم آندلسی _ مصر. [۱۱۰] تفسیر بغوی (معالم التنزیل) ج۵ ص ۸۴ _ بیروت. [۱۱۱] اُسد الغابه ابن اثیر؛ الکامل فی تاریخ ج۴ ص۵۲۲،ابن اثیر _ بیروت. [۱۱۲] تاریخ الاسلام للذهبی ج۲ ص۳۰ _ بیروت. [۱۱۳] در المنثور. [۱۱۴] تفسیر فتح القدیر شوکانی ج۲ص ۴۶۰ _ بیروت. [۱۱۵] خاتم پیامبران ج(ترجمه شده از عربی به فارسی) ج‏۲ص۲۲۱، ابو زهره _ مشهد. [۱۱۶] بادۀ ناب (ترجمۀ رحیق المختوم) ص۲۱۱، مبارکفوری _سنندج. [۱۱٧] السیرة النبوية عرض وقائع وتحلیل أحداث ص ۲٧٧، علی محمد محمد الصًّلاَّبی. [۱۱۸] و همچنین مراجعه کنید به: تاریخ خلیفه بن خیاط ص۵۵؛ الهداية إلى بلوغ النهاية ج۴ص ۳۱۵۴، مکی بن حَمّوش؛ تفسیر قرطبی ج۱۲ ص۲۸۱ _ قاهره؛ مراح لبید ج۱ ص۴۶۸، محمد بن عمر نووی _بیروت؛ تفسیر بیضاوی ج۳ ص۱٧۲، _بیروت؛ عیون الاثرج۳ ص ۴۰۰ _ ابن سید الناس؛ تفسیر بحر المحیط ج۵ص۸۱، ابو حیان آندلسی _ بیروت؛ زاد المعادج۱ ص٩۸ و ج۳ ص۵۲،ابن القیم؛ تخریج الأحادیث الکشاف ج۴ ص ۱۴، زیعلی _ریاض؛ سیرة النبوية ج۲ص۲٩۲ و بداية والنهاية ابن کثیر ج۳ص۱٩۶ _بیروت و تفسیر ابن کثیر ج۴ ص۲۱۳؛ تفسیر ابی السعود ج۴ ص ۱۰۲ _بیروت؛ مختصر سیرة الرسول جص۱۳۵، محمد بن عبدالوهاب و....