الگوی هدایت - تحلیل وقایع زندگی و سیرت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم - جلد اول

۲- خلوت گزینی

خلوت گزینی بیش از همه چیز، مورد علاقۀ پیامبر اکرم ج بود. او در غار حرا می‌نشست و به عبادت می‌پرداخت تا از مشغولیت‌های زندگی و همنشینی با مردم دور باشد و قوای ذهنی و فکری‌اش و احساسات روحی و روانی و تواناییهای عقلی‌اش را برای مناجات با آفریننده جهان هستی به کار گیرد [۲۱۱].

غاری که پیامبر اکرم ج به آن رفت و آمد می‌نمود، انسان را به تأمل و تفکر وا می‌دارد؛ چراکه با نگاه کردن به هر سو کوههایی را می‌بینی که گویا آرام در برابر عظمت خدا سر به سجده گذاشته‌اند و جز آسمانی صاف و گسترده چیزی دیگر توجه‌ات را بر نمی‌انگیزد و شاید فردی که نگاهش تیز باشد از آنجا مکه را ببیند [۲۱۲].

این خلوت گزینی که پیامبر اکرم ج به آن تمایل یافته بود، نوعی آمادگی ویژه و پاکسازی وجود از وابستگی‌های مادی و انسانی و الزام ساختن نفس به تربیت الهی و تأدیب ربانی بود. عبادت پیامبر اکرم ج قبل از نبوت، تفکر در شگفتی آفرینش آسمان‌ها و نگاه به نشانه‌های خداوند در هستی بود که بیانگر نوآوری و شگفتی آفرینش و قدرت بزرگ الهی و نظم محکم و ابداع بزرگ خداوند می‌باشند [۲۱۳].

از سنت‌های پیامبر، سنت اعتکاف در رمضان است [۲۱۴]. این سنت برای هر مسلمانی، اعم از حاکم، عالم، رهبر تاجر و یا تمامی قشرهای جامعه، برای زدودن آلایش‌های وجودش مهم است؛ چراکه باید وضعیت خود را در پرتو قرآن و سنت درست کنیم و قبل از اینکه مورد محاسبه و بازخواست قرار بگیریم، خودمان از خود محاسبه بگیریم [۲۱۵].

دعوتگران باید مدتی از وقتشان را به بازیابی و بررسی فراگیر و توبه و اندیشیدن در وضعیت دعوت و ضعف و توان خود و پی بردن به عامل کاستیها و شناخت وضعیت حاکم بر پیرامونشان با تمام تفاصیل و خوبی‌ها و بدی‌های آن، اختصاص بدهند. البته هر گاه فساد، شیوع یابد و دنیا ترجیح داده شود و پیروی از هواهای نفسانی مطلوب باشد، گوشه‌نشینی و خلوت اشکالی ندارد، اما باید خلوت گزینی مثبت بوده و منفی نباشد و مطابق مقتضای راه حل پیش برود [۲۱۶].

در مورد گوشه‌نشینی و خلوت گزینی پیامبر اکرم ج ، عایشه لفرمود: «پیامبر اکرم ج شب‌های متوالی به عبادت می‌پرداخت». شیخ محمد عبدالله دراز می‌گوید: «این کنایه است از اینکه این‌گونه شب‌ها نه خیلی زیاد بود و نه خیلی کم و این بیانگر میانه‌روی پیامبر در کارها است که قبل و بعد از بعثت به آن پایبند بود. و میانه‌روی شعار ملت اسلام و رمز رهنمود پیامبر بزرگوار است» [۲۱۷].

[۲۱۱] همان. [۲۱۲] السیرة النبویة، ابی شهبه، ج ۱، ص ۲۵۶. [۲۱۳] محمد رسول الله، محمد صادق عرجون، ج ۱، ص ۴۶۹. [۲۱۴] الاساس فی السنة وفقها – السیرة النبویة، سعید حوی، ج ۱، ص ۱۹۵. [۲۱۵] فقه السیرة، غضبان. [۲۱۶] الطریق الی المدینة، محمد عبده. [۲۱۷] المختار من کنوز السنة، ص ۱۹، چاپ دوم، ۱۹۷۸، دارالانصار، القاهره.