سلسلۀ اسماعیلی
همانگونه که قبلاً بیان گردید مورخان، ملت عرب را به سه دسته مختلف تقسیم‌بندی کرده‌اند:
نخست: قبایل قدیمی عرب مانند: «طسم»، «جدیس» و غیره که از بین رفته و نابود شده بودند.
دوم: عرب خالص که فرزندان «قحطان» اند، مانند: اهل یمن و انصار.
سوم: سلسلۀ اسماعیلی.
هنگامی که حضرت اسماعیل ÷ در مکه زندگی می‌کرد، در اطراف مکه افراد قبیله «بنوجرهم» ساکن بودند. حضرت اسماعیل با یکی از زنان آن قبیله ازدواج کرد، فرزندانی که به دنیا آمدند، به آن‌ها «عرب مستعربه» گفته می‌شود. بیشتر اعراب فعلی از نسل همان خاندان «عرب مستعربه» هستند. تاریخ اسلام و سیرت پیامبر اسلام ج هم بیشتر به همین سلسله وابسته است، یعنی آن‌حضرت ج از نسل حضرت اسماعیل هستند و شریعتی که به ایشان عنایت شده، همان شریعتی است که به حضرت ابراهیم÷ عنایت شده بود. قرآن مجید در این باره چنین می‌فرماید:
﴿مِّلَّةَ أَبِيكُمۡ إِبۡرَٰهِيمَۚ هُوَ سَمَّىٰكُمُ ٱلۡمُسۡلِمِينَ مِن قَبۡلُ وَفِي هَٰذَا﴾ [۹۸] [الحج: ۷۸].
«آیین پدرتان ابراهیم است، او (الله) پیش از این (در کتب سابقه) و در این (قرآن نیز) شما را مسلمان نامید».
اما متاسفانه بسیاری از مورخان متعصب اروپایی منکر این حقایق‌اند؛ آنان عقیده دارند که حضرت ابراهیم و حضرت اسماعیل † به سرزمین اعراب نیامده خانه کعبه را بنیان ننموده‌اند؛ رسول اکرم ج از نسل حضرت اسماعیل نیستند. به دلیل اینکه این مباحث صورت تعصب مذهبی بخود گرفته است، لذا توقع این امر مشکل است که ما بتوانیم این بحث را به گونه‌ای مطرح کنیم که مبنای استدلال، بر امور مسلّم نویسندگان اروپایی گذاشته شود. موارد اختلافی فراوان هستند، اما دو امر اساسی است که در آن‌ها هیچ جنبۀ مشترکی برای دو طرف وجود ندارد، این اصول موافق رأی و عقیده هر گروهی که بررسی شوند، جزئیات فرعی آن نیز موافق با آن باید پذیرفته شود، اصول مذکور به قرار زیر می‌باشند.
۱- آیا حضرت هاجر و حضرت اسماعیل به سرزمین عرب آمده و در آنجا زندگی کرده‌اند یا خیر؟
۲- آیا حضرت ابراهیم قصد قربانی حضرت اسحق را داشت یا قصد قربانی حضرت اسماعیل را؟
[۹۸] مرجع ضمیر «هو» را بعضی از مفسران، حضرت ابراهیم ذکر کرده‌اند و برخی دیگر، الله تعالی را و همین صحیح می‌باشد، چنانکه صریحاً از آیات معلوم است.