بنای مسجد نبوی و حجره‌های ازواج مطهرات
بعد از اقامت رسول اکرم ج در مدینه اولین کاری که می‌بایست انجام می‌گرفت، ساختن مسجد برای عبادت و انجام فرایض دینی مسلمانان بود، تا آن زمان محل خاصی برای نماز و عبادت تعیین نشده بود. هرجا که میسر می‌شد، آن‌حضرت و یارانش نماز را اقامه می‌کردند [۲۹۴]. زمینی که قرار بود مسجد نبوی در آنجا احداث شود، متعلق به بنی‌نجار بود که در آن تعدادی قبر و چند درخت خرما وجود داشت، آن‌حضرت ج آن‌ها را به حضور طلبید و آنان درخواست نمودند تا آن قطعه زمین را صدقه کنند، ولی پیامبر ج نپذیرفتند؛ آنگاه ابوایوب قیمت زمین را به آن‌ها پرداخت کرد؛ قبرها نبش شدند و زمین هموار گردید؛ نقشۀ مسجد پیاده شد و کار ساخت آن آغاز گردید؛ سرور کونین ج نیز هم‌دوش با یاران خود کار می‌کرد؛ اصحاب سنگ می‌آوردند و این سرود را می‌خواندند:
اللهم لا عيش إلا عيش الآخرة
فاغفر الأنصار والـمهاجرة
آن‌حضرت نیز سرود فوق را با آنان زمزمه می‌کردند [۲۹۵].
این مسجد تصویر کاملی از ساده‌زیستی در اسلام بود، و به‌دور از هرگونه تکلف با دیوارهایی از خشت خام، سقفی از لیف و شاخه‌های درخت خرما و ستون‌هایی از تنۀ درخت خرما ساخته شد! قبله به سمت بیت المقدس قرار داده شد؛ ولی وقتی به دستور خداوند قبله از بیت المقدس به‌سوی بیت الله تغییر پیدا کرد، در قسمت شمالی مسجد، دری باز کردند. چون داخل مسجد چیزی جز خاک نبود، هنگام باران، گِل آلود می‌شد. یک بار صحابه از بیرون با خود سنگریزه‌هایی آورده و هریک در محل نماز خود آن‌ها را فرش کرد؛ آن‌حضرت ج آن را پسندید و فرمود: بهتر است تمام مسجد با سنگریزه‌ها فرش شود، در گوشه‌ای از مسجد، «صفه‌ای» ساخته شد که در آنجا کسانی که مکان و مأوایی نداشتند زندگی می‌کردند. پس از اینکه ساختمان مسجد نبوی تکمیل گردید، متصل با آن حجره‌هایی برای ازواج مطهرات در نظر گرفته شد، تا آن زمان فقط حضرت سوده و حضرت عایشه ب به ازدواج آن‌حضرت درآمده بودند. از این جهت فقط دو حجره بنا گردید، بعداً که سایر ازواج شرف همسری با آن‌حضرت را حاصل کردند، حجره‌هایی به تعداد آنان از خشت خام و پنج حجره با چوب و لیف درخت خرما ساخته شد؛ ترتیب ساخت حجره‌ها از این قرار بود: حجره‌های ام سلمه، ام حبیبه، زینب، جویریه، میمونه و زینب بنت جحش (رضی الله عنهن)، در قسمت شمالی و حجره‌های عایشه، صفیه و سوده (رضی الله عنهن) روبروی آن‌ها قرار داشتند [۲۹۶].
حجره‌ها طوری با مسجد اتصال داشتند که وقتی آن‌حضرت در مسجد به اعتکاف می‌نشستند، سر مبارک را از مسجد بیرون می‌آوردند و ازواج مطهرات که در حجره‌ها نشسته بودند، آن را می‌شستند. طول حجره‌ها ده ذراع (حدود پنج متر) و عرض آن‌ها شش تا هفت ذراع (حدود سه تا سه و نیم متر) بود، سقف آن‌ها به قدری پایین بود که دست آدمی به آن می‌رسید، بر دروازه‌ها پرده آویزان بود [۲۹۷]، چراغی نبود که شب‌ها در آن‌ها روشن شود، از سران و ثروتمندان انصار، حضرت سعد بن عباده، سعد بن معاذ، عمارة بن حزام و ابوایوب همسایه آن‌حضرت بودند. آن‌ها برای آن‌حضرت ج شیر می‌فرستادند و ایشان بر همان شیرها اکتفا می‌کردند. حضرت سعد بن عباده، هر شب وقت شام، ظرف بزرگی از غذا که گاهی در آن خورشت، گاهی شیر و گاهی روغن وجود داشت به محضر آن‌حضرت می‌فرستاد [۲۹۸].
مادر حضرت انس «ام انس» تمام دارایی خود را به آن‌حضرت ج اهدا کرد، پیامبر ج قبول کرده و آن‌ها را به دایۀ خود «ام ایمن» بخشیدند و خود، زندگی در فقر و فاقه و ساده‌زیستی را ترجیح دادند.
[۲۹۴] ابوداود، باب بناء المسجد. [۲۹۵] بخاری، باب المساجد، باب الهجرۀ و باب الحج، باب البیوع، عینی ۲/ ۳۵۷ و زرقانی. [۲۹۶] طبقات ابن سعد، سیره نبوی /۱۶۱. [۲۹۷] کیفیت حجره‌ها در ابن سعد ۸/ ۱۱ و وفاء الوفاء مفصلاً ذکر شده است. [۲۹۸] طبقات ابن سعد، کتاب النساء ۱۱۶.