مسیر سفر
اهل مکه عموماً به سیر و سفر به قصد تجارت و بازرگانی عادت داشتند، آنحضرت ج نیز به همین منظور سفرهای متعددی انجام داده بودند؛ شرح سفر شام و بُصری قبلاً ذکر شد. علاوه بر آن انجام سفرهای ایشان به جاهای دیگر نیز ثابت شده است. در آن زمان در سرزمین اعراب، در جاهای مختلفی بازار تشکیل میشد. یکی از آن جاها «جعاشته» است که «ابن سیدالناس» آن را ذکر کرده است. از جمله جاهایی که خدیجه آنحضرت را به قصد تجارت به آن جا فرستاد، «جرش» در یمن است. و طبق گفته «حاکم» در «مستدرک» و علامه ذهبی، آنحضرت دو بار به «جرش» تشریف بردند و هربار خدیجه یک شتر به ایشان به عنوان دستمزد میداد [۱۷۳]. بعد از بعثت، سالی که نمایندگان و سفرای قبایل عرب از دور و نزدیک به محضر آنحضرت حضور یافتند، از آن جمله هیئت نمایندگی «عبدالقیس» از بحرین بود. آنحضرت با گرفتن نام هر منطقه و هر شهر بحرین، از اوضاع و احوال آن جویا میشدند. آنان با تعجب اظهار داشتند: شما حال و وضع سرزمین ما را از ما بهتر میدانید؟! ایشان ج فرمودند: من سرزمین شما را کاملاً سیر کردهام [۱۷۴].
مورخان اروپایی که منکر علوم غیبی هستند، قصد دارند ثابت کنند که (نعوذ بالله) آنحضرت تمام اطلاعات و معلومات را از سیر و سفر حاصل کردهاند. مارگولیوث بنابر حدس و گمان قدم جلوتر گذاشته و نوشته است: آنحضرت سفر دریایی نیز کرده بود، دلیل آن این است که در قرآن مجید حرکت و رفتار کشتیها، چگونگی پیدایش طوفانها به گونهای به تصویر کشیده شده که از مطالعه آن (نعوذ بالله) چنین به نظر میرسد که مشاهدات و تجربیات شخصی در آن نقش دارند [۱۷۵]. مورخ مذکور این ادعا را نیز مطرح کرده که آنحضرت به مصر هم تشریف برده و «بحر میّت» را مشاهده کرده است؛ ولی کتب تاریخ از این وقایع خالی اند [۱۷۶].
[۱۷۳] نور النبراس فی شرح ابن سیدالناس. [۱۷۴] مسند احمد بن حنبل ۴/ ۲۰۶ (سلیمان ندوی). [۱۷۵] مارگولیوث /۵۷. [۱۷۶] اگر مورخان اروپایی که گفتههای آنان فقط بر حدس و گمان مبتنی است، اینگونه وقایع را بیان کنند، جای تعجب نیست. ولی روایت سفر آنحضرت به مصر از روایات خندهآور عصر تاریک و انحطاط اروپا است. ایشان سفر دریایی قطعاً نداشتهاند و چنانچه روایت سفر بحرین صحیح باشد، خلیج فارس را نیز مشاهده کردهاند و مشاهدۀ «بحر میت» نیز ممکن است، زیرا که محل وقوع آن میان سرزمین عرب و شام است. جایی که چندین بار از آنجا گذر فرمودهاند. (سلیمان ندوی)