واقعه دروغین «ریحانه»
بسیاری از سیره‌نویسان مرقوم داشته‌اند که رسول اکرم ج نسبت به یکی از زنان یهود قریظه به نام «ریحانه» که اسیر شده بود دستور دادند او را جدا کنند و پس از چند روز او را در حرمسرای خود درآوردند. چنانکه آن دسته از مورخان که مرقوم داشته‌اند رسول اکرم ج از کنیزان نیز استفاده می‌کردند، نام دو کنیز را ذکر کرده‌اند: یکی ریحانه و دیگری ماریۀ قبطیه.
مورخان مسیحی این واقعه را صحیح قرار داده به صورت بسیار ناگوار و نامطلوبی آن را ارایه نموده‌اند.
یکی از مورخان کینه‌توز با الفاظ رکیک و طعن‌آمیزی مرقوم داشته: «بانی اسلام منظرۀ به خون غلتیدن هفتصد نفر را تماشا کرد، آنگاه به خانه آمد و برای تفریح و شادی خاطر خود...»
ولی حقیقت این است که این داستان کذب محض است، تمام روایاتی که دال بر ورود ریحانه به حرمسرای آن‌حضرت هستند، از واقدی و ابن اسحق اخذ شده‌اند. ولی واقدی تصریح کرده است که قبل از این واقعه آن‌حضرت ج با وی ازدواج کرده بود. روایتی که ابن سعد از واقدی نقل کرده است در آن خود ریحانه چنین می‌گوید: «فاعتقني وتزّوج بي» «پس آن‌حضرت مرا آزاد ساخت و با من ازدواج کرد». حافظ ابن حجر در اصابه روایتی را از تاریخ مدینه نوشتۀ محمد بن الحسن، با این الفاظ نقل کرده است.
«وكانت ريحانة القرضية زوج النبي ج تسكنه». «و ریحانه قرظیه همسر آن‌حضرت بود که در این خانه زندگی می‌کرد».
کتاب طبقات الصحابه اثر حافظ ابن منده مأخذ و مرجع تمام محدثین، در آن چنین نقل شده:
«واستسرى ريحانة من بني قريظة ثم اعتقها فلحقت بأهلها واحتجبت وهي عند أهلها» [۴۸۰]. «ریحانه اسیر شد و سپس آزاد گردید. آنگاه او به خانوادۀ خود بازگشت و در همانجا پرده‌نشین شد».
ابن حجر پس از نقل این عبارت مرقوم می‌دارد: «وهذه فائدة جليلة أغفلها ابن الأثير». از عبارت حافظ بن منده به صراحت معلوم می‌شود که رسول اکرم ج او را آزاد کرده و او به خانوادۀ خود بازگشت و مانند زنان آزاده محجّبه شد. از نظر ما آنچه محقق و ثابت است همین است، و اگر پذیرفته شود که او به حرمسرای نبوی وارد شده، بازهم قطعاً جزو منکوحات بوده نه جزو کنیزان [۴۸۱].
[۴۸۰] االإصابة في أحوال الصحابة، ذکر ریحانه ۴/ ۳۰۹. [۴۸۱] در باره حضرت ریحانه سه نوع روایت در کتب سیره مذکور است: یکی اینکه آن‌حضرت او را آزاد کرد و او به خانوادۀ خود بازگشت و خانه‌نشین شد. این روایت ابن منده است، ولی روایتی دیگر این را تأیید نمی‌کند. روایت دوم اینکه آن‌حضرت خواستند او را آزاد و سپس با وی ازدواج کنند، اما وی ماندن خود را به صورت کنیز در محضر ایشان ترجیح داد و به صورت کنیز باقی ماند. این روایت ابن اسحاق است. سوم اینکه آن‌حضرت او را مختار کرد و او اسلام آورد، آنگاه رسول اکرم ج وی را آزاد و سپس به حبالۀ عقد درآورد. این روایت واقدی است، ابن سعد این روایت را به طرق مختلف از واقدی روایت کرده و واقدی این را اثبت گفته است. ر، ک، به کتاب البدایه ابن کثیر ۵/ ۳۰۵. ا مام زهری روایت ازدواج را تأیید کرده است. برای اطلاع بیشتر رجوع شود به الإصابة، ذکر ریحانه.