فصل بيست و سوم: در اشاره به امهات صنايع
باید دانست که صنایع بعلت فزونی کارهای متداول در اجتماع بسیار و انواع گوناگونی از آن‌ها درمیان نوع بشر معمول است که در شمار نیاید و از حد و حصر بیرون است، ولی از میان همه آن‌ها ما دو گونه را بخصوص یاد می‌کنیم و بقیه را فرو می‌گذاریم ودو گونه مزبور عبارتند از:
۱- صنایعی که در اجتماع ضروری هستند.
۲- صنایعی که از لحاظ موضوع شریف شمرده می‌شوند.
گونه نخستین مانند کشاورزی و بنائی و خیاطی و درود گری و بافندگی
و گونه دوم چون قابلگی (تولید) ونویسندگی و وراقه (صحافی) وغنا (موسیقی) و پزشکی.
اما قابلگی از صنایع است که در اجتماع ضروری و مورد نیاز همگان می‌باشد زیرا بدان نوزاد جان می‌گیرد و غالبا هستی او حفظ می‌شود و موضوع آن درباره‌ی نوزادان و مادران ایشان است.
و پزشکی عبارت از حفظ تندرستی انسان و دفع بیماری از اوست. و از دانش طبیعی منشعب می‌شود و موضوع آن با اینوصف بدن انسان است.
و نویسندگی و دیگر هنرهای وابسته بدان مانند مراقه (صحافی) نیاز انسان را حفظ می‌کند و آن را از دستبرد فراموشی نگه میدارد و اندیشه‌ها و خاطرات درونی انسان را بکسان غایبی که از وی دوراند می‌رساند و نتایج اندیشه‌ها و دانش‌ها را در کتب جاویدان می‌سازد و مراتب وجود را از معانی بلند می‌کند. و اما غنا(موسیقی) عبارت از نسبت‌های آواز‌ها و نمودار زیبایی آن‌ها برای گوشهاست.
و کلیه‌ی این هنرهای سه گانه سبب می‌شود که دارنده‌ی آن‌ها با پادشاهان بزرگ هم بزم و به محفل خلوت و بزم انس آنان راه یابد بنابر این صنایع سه گانه مزبور را از این راه شرفی است که دیگر صنایع را نیست و صنایع دیگر تابع آن‌ها هستند و آنهارا برای کسب روزی پیشه‌ی خود می‌سازند و گاهی این پیشه‌ها بر حسب اختلاف مقاصد و موجبات فرق می‌کند و خدا آفریننده‌ی داناست. [۲۱۰]
[۲۱۰] آبه ۸۱، سوره یس. این آیه در چاپ‌های مصر و بیروت نیست و به جای آن فصل بدینسان پایان می‌یابد: «وخدا براستی داناتر است» آخر فصل در «ینی» هم مانند «پ» است.