دیگر از فروع علم حساب معاملات است
و آن بکار بردن حساب در معاملات شهرها از قبیل: کالاها و مساحتها و اموال زکات و دیگر امورمعاملاتی است که در آن‌ها با عدد برخورد می‌کنند وصناعت حساب را در مجهول ومعلوم وکسر و صحیح و جذور وغیره بکار می‌برند و مقصود ازمسائل مفروض بسیاری که از آن‌ها مطرح می‌کنند حصول تمرین و عادت از راه تکرار عمل است تا ملکه صناعت حساب در متعلمان رسوخ یابد.
وعالمان فن حساب در اندلس در این باره تألیفات بسیار دارند که مشهورترین آن‌ها معاملات زهر اوی و ابن السمح و ابومسلم بن خلدون از شاگردان مسلمه مجریطی و امثال ایشان است.