پنجم: استشراق در خدمت استعمار:
- کارل هنیریش بیکر Karl Heinrich Beeker (وفات ۱۹۳۳م) مؤسس مجله آلمانی الإسلامی، وی در ضمـن تحقـیقاتی که داشـت خدمت اهداف استعماری را در افریقا میکرد.
- بار تولد Barthold (وفات ۱۹۳۰ م) مؤسس مجلۀ روسی عالم الإسلام مباحث و مضامینی را به نشر میرسانید که متضمن منافع سیطرۀ روس بر آسیای میانه باشد.
- سنوک هرجرونجه Snouck Hurgonje G. هالندی (۱۸۵۷- ۱۹۳۶م) تحت اسم عبد الغفار، سال ۱۸۸۴م به مکه آمد، و مدت شش برج آنجا اقامت نمود، بعدا از آنجا بازگشت کرد و مباحثی در خدمت استعمار بر شرق اسلامی نوشت، وی قبلا در جاوه مدت ۱۷ سال اقامت نموده بود.
- معهد لغات شرق که سال ۱۸۸۵م در پاریس تأسیس شده بود، مقصود اصلی از آن حصول معلوماتی از دول شرقی و شرق اقصى بود تا زمینه را طوری مساعد سازد که کار استعمار دراین مناطق آسان گردد.