افکار و معتقدات:
- نصیریه علیسرا پروردگار میدانند، و میگویند: ظهور روحانی وی در جسد جسمانی فانی مثل ظهور جبرئیل در صورت و شکل بعضی اشخاص است.
- ظهور (علی پروردگار) در صورت ناسوت تنها بخاطر انس و الفت دادن مخلوقات و بندگانش بود.
- عبد الرحمن بن ملجم قاتل حضرت علی را دوست دارند و از وی اظهار رضامندی مینمایند و لعنت کنندۀ وی را نسبت به خطا میکنند، البته به این پندار که وی لاهوت را از ناسوت نجات داده است.
بعضی از آنان میپندارند که علی بعد از جدا شدنش از جسدی که وی را محبوس ساخته بود، در مهتاب سکونت اختیار نمود، و دیگران شان معتقداند که سکونت وی در آفتاب میباشد.
- معتـقداند که علی حضرت محمد جرا آفرید، محمد جسلمان فارسی را آفرید، و سلمان فارسی یتیمهای پنجگانه را آفرید که آنان عبارتاند از:
۱- ابوذر غفاری: وظیفه دار و متصرف در دوران و چرخش ستارهها.
۲- مقداد بن اسود: وی را پروردگار وخالق مردم و متصرف رعدها میدانند.
۳- عبد الله بن رواحه: متصرف در بادها و وظیفه دار قبض ارواح بشر.
۴- عثمان بن مظعون: وظیفه دار معده، حرارت جسد و مریضیهای انسان.
۵- قنبر بن کادان: موظف نفخ ارواح در بدنها.
- پسر نصیر به حلال بودن محارم و حلال بودن لواطت میان مردان قول نمود.
- آنان مثل دیگر فرقههای باطنیه شبی دارند که در آن شب زنان با مردان خلط میشوند.
- شراب را احترام نموده آن را مینوشند، و بخاطر آن درخت انگور را نیز احترام مینمایند، از کندن و قطع کردن آن خیلی میهراسند، زیرا آن اصل شراب میباشد، شرابی که آن را «نور» مینامند.
- در یک روز پنج وقت نماز میگزارند، ولی نمازیکه در تعداد رکعات مخالف بوده سجده در آن وجود ندارد، احیانا رکوع وجود میداشته باشد.
- نماز جمعه نمیگزارند، قبل از اداء نماز طهارتی از قبیل وضو و دور ساختن جنابت نمیکنند.
- مساجد عمومی ندارند بلکه در خانههای خویش نماز میگزارند، و نمازشان با تلاوت خرافات همراه میباشد.
- آنان قداساتی دارند شبیه به قداسات نصارا، مثل:
* «قداس الطيب لكلي أخ حبيب».
* «قداس البخور في روح ما يدور في محل الفرح والسرور».
* «قداس الأذان وبالله المستعان».
- به حج قائل نیستند و میگویند: حج رفتن به مکه کفر و عبادت بتها است.
- به زکاتی که معروف میان ما مسلمانان است قائل نیستند، بلکه مقداری معین به شیوخ و بزرگان خویش میپردازند، و میپندارند که مقدار آن پنجم حصۀ درآمد ایشان است.
- روزه نزد آنان دوری از زنان درماه رمضان است.
- اصحاب کرام را شدیدا بد میبینند، و ابوبکر، عمر، و عثمانشرا لعنت مینمایند.
- می پندارند که عقیده هم ظاهر دارد و هم باطن، و تنها آناناند که اسرار باطنی را دانستهاند، که از آنجمله است:
* جنابت: عبارت است از دوستی با دشمنان و ندانستن علم باطنی.
* طهارت: عبارت است از دشمنی با دشمنان و دانستن علم باطنی.
* روزه: آن حفظ رازی است که تعلق به سی مرد و سی زن دارد.
* زکات: توسط آن اشاره به شخصیت سلمان شده است.
* جهاد: عبارت است از لعنت فرستادن به دشمنان و افشا کنندگان اسرار.
* ولایت: عبارت است از اخلاص به خاندان نصیری و بد دیدن دشمنان آن.
* شهادت: شهادت آن است که اشاره شود به سوی صیغه (ع. م. س.).
* قرآن: قرآن طریق تعلیم اخلاص به علی است، سلمان تحت نام جبرئیل قرآن را به محمد جتعلیم داد.
* نماز: عبارت است از پنج نام که آنان عبارتاند از: علی، حسن، حسین، محسن، و فاطمه، و محسن همانا (سر و راز مخفی) میباشد، زیرا آنان میپندارند که محسن جنین بود که فاطمه سقط نموده بود، ذکر این اسماء از غسل، جنابت و وضوء کفایت میکند [۶].
- علماء مسلمانان بر این اجماع و اتفاق نمودند که: مناکحه [زن دادن و زن گرفتن] با نصیریها جائز نیست و خوردن گشت حیوانی که آنان ذبح کرده باشند حلال نمیباشد، بالای جنازۀ شان نماز خوانده نشود، در قبرستان مسلمانان دفن نشوند، استخدام آنان در سرحدات و جبهات جائز نیست.
- ابن تیمیه میگوید: «گروهی که بنام نصیریه یاد میشوند - آنان و دیگر فرقههای قرامطۀ باطنیه - کافرتر از یهود و نصارا میباشند، بلکه نسبت به بسیاری از مشرکین، آنان کافرتراند، و ضرر شان به مسلمانان زیاده تر و بزرگ تر از ضرر کافران حربی مثل تاتار، فرنگ، و غیره میباشد، آنان همیشه با دشمنان مسلمانان یکجا بودهاند، با نصارا یکجا شده در مقابل مسلمانان قرار گرفتند، بزرگترین مصیبت نزد آنان غالب شدن مسلمانان بر تاتار بود، تاتارها که داخل خاک اسلام گردیدند و خلیفۀ مسلمانان را در بغداد، با دیگر مسلمانان به قتل رسانیدند، به کمک و همکاری همین گروه بود.
- عیدها: آنان عیدهای زیادی دارند که بر خلاصۀ عقایدی دلالت مینماید که در عقیده آنان خلط شده، و از آن جمله است:
۱- عید نوروز: در روز چهارم نیسان، که آن روز اول سال فارس میباشد.
۲- عید غدیر، و عید فراش، وزیارت روز عاشوراء در دهم محرم، که آن یاد بود شهادت حسین در کربلاء است.
۳- روز مباهله و یا روز چادر: در نهم ربیع الاول که آن گرامی داشت دعوت پیامبر÷است از نصارای نجران برای مباهله.
۴- عید اضحی و یا عید قربان: که نزد آنان در دوازدهم ذو الحجه میباشد.
۵- از عیدهای نصارا نیز تجلیل مینمایند، مثل: عید غطاس، عید عنصره، عید قدیسه برباره، عید میلاد و عید صلیب که آن را به حیث تاریخ شروع زراعت، چیدن میوهها، و شروع معاملات تجاری، و عقد اجاره دادن و اجاره گرفتن، برای خود گرفتهاند.
۶- روز (دلام) را نیز تجلیل مینمایند، وآن روز نهم ربیع الاول میباشد، این تجلیل را بخاطراظهار خوشی وسرور به قتل حضرت عمربن الخطابس، برگذار مینمایند.
[۶] یعنی کسی که این اسماء را یاد کند به غسل و وضو ضرورت ندارد. م