سوم: فرقه‌های نصرانی:
- موحدین: که آنان عبارت‌اند از:
* پیروان آریوس که می‌گفت: تنها پدر پروردگار و خدا است، و پسر مخلوق می‌باشد.
* بولس شمشاطی و یارانش در انطاکیه: ایشان می‌گویند: عیسى بندۀ خدا و فرستادۀ وی بوده و یکی از پیامبران خدا علیهم السلام می‌باشد.
- نسطوریون: آنان یاران نسطور، بطریرک اسکندریه سال ۴۳۱م می‌باشند، وی می‌گفت: مریم فقط انسانی را زاده است، بناء وی مادر یک انسان می‌باشد، نه مادر اله و پروردگار، مذهب نسطوری‌ها تهداب قول به دوطبیعت برای عیسى÷را گذاشت.
- مذهب کلیسا‌های شرقی: «ارثوذکس» که در حقیقت فعل متقابل در رد عقیدۀ نسطور می‌باشد، زیرا در اجتماعی که سال ۴۳۱م در شهر افسس آسیای صغیر برگذار گردیده بود، موافقۀ خویش را بر عقیدۀ پاپ کیرلس بطرس اسکندریه اعلان نمودند، عقیده‌ایکه می‌گوید: برای عیسى÷یک طبیعت و یک مشیئت می‌باشد.
- مذهب کاتولیک: که آن مذهب دو طبیعت و دو مشیئت است، این مذهب متأثر از مذهب نسطوریه می‌باشد، روما این مذهب را پذیرفته، و در اجتماع خلقیدونیه سال ۴۵۱م برآن پیمان بست.
- مذهب یعاقبه: آنان می‌گویند که مسیح÷یک طبیعت دارد که آن عبارت از یکجا شدن لاهوت با ناسوت است.
- مذهب مارونیه: این مذهب منسوب به شخصی است که نامش یوحنا مارون بود، کسی که در سال ۶۶۷م به این دعوت نمود که عیسى÷دو طبیعت و یک مشیئت دارد، زیرا هر دو طبیعت در یک اقنوم جمع شده بود.
- مذهب پروتستانت: کلیسای آنان به نام «انجیلیه» یاد می‌شود، زیرا آنان تنها انجیل را پیروی می‌نمایند، و فهم آن را مخصوص به رجال کلیسا نمی‌دانند، این مذهب حیثیت انقلابی را در مفکورۀ نصرانیت دارد که در قدیم آن را آریوس آغاز نموده بود، بعدا به نسطور مرور نموده در انتهاء به شخصیات کثیری رسید و بارزترین آنان لوثر کنج (۱۴۸۲- ۱۵۲۹م) بود، آنان از حق مغفرت، استحاله، منع نماز بالای جنازه، مقصور بودن وظیفه و سلطۀ کلیسا به وعظ وارشاد، و منع استعمال لغت غیر مفهوم در نماز، از همۀ این‌ها انکار می‌ورزند و آن را قبول ندارند.
- بعد از برگذاری اجتماع هشتم ۸۷۹م کلیسا‌ها به دو بخش عمده تقسیم شدند:
۱- کلیسای غربی لاتینی بطرسیه، که رئیس آن پاپ در روما می‌باشد.
۲- کلیسای شرقی یونانی ارثوذکس، که رئیس آن بطریرک قسطنطینیه می‌باشد.
- سبب تقسیم شدن سؤال آتی بود:
«آیا روح القدس از پدر خارج شده است؟ که این نظریۀ کلیسای شرقی می‌باشد».
«یا اینکه روح القدس از پدر و پسر از هر دو خارج شده؟ که این نظریۀ کلیسای غربی است».